İnternet Çağıyla Haberciliğin Dönüşümü
| Dönem | Özellikler | Haberciliğe Etkileri |
|---|---|---|
| Web 1.0 Çağı | 1989'da başladı, statik bir dönem, HTML sistemleri kullanıldı. | Haber siteleri kuruldu, geleneksel medyanın haberlerini birebir internete taşıdı. |
| Web 2.0 Çağı | İnterneti herkes için kullanılabilir bir platforma dönüştü, sosyal medya ortaya çıktı. | Okuyucu ile anında karşılıklı iletişim modeli geliştirildi, içerik kalitesi düşse de multimedya biçiminde hiper metinler kullanılmaya başlandı. |
| Web 3.0 Çağı | Yapay zeka tarafından yönetilebilen bir internet ortamı oluştu. | İnternet haberciliği denetim mekanizması oluştu, nitelikli ve doğru bilgiyi ayrıştırma becerisi kazandı. |
| Geleceğin Haberciliği | Web 4.0 ve sonrası dönemler, tamamen otonom ve akıllı sistemlerin kullanılacağı dönem. | Kişiselleştirilmiş haberler sunulacak, veriye dayalı ve algoritmik haberlerin sayısı artacak. |
| 1990'lı Yılların Haberciliği | Gazeteler ve televizyon kanalları interneti yayın platformu olarak kullanmaya başladı. | Haberleşme bütçeleri azalmış, tüketiciye direkt ulaşım imkanı sağlanmıştır. |
| Web 2.0 Haberciliği | Sosyal medya üzerinden haberler yayılmış, tıklanma oranları yükselmiştir. | Pasif okuyucu aktif hale gelmiş, bilgi sunmak yerine siteye yönlendirme tercih edilmiştir. |
| Web 3.0 Haberciliği | Arama motorlarında üst sıralarda yer almak önem kazanmıştır. | Daha nitelikli ve doğru bilgi sağlama anlayışı hakim olmuştur. |
| Gelişen Teknolojiyle Haberciliğin Dönüşümü | Gelişen teknoloji ve yeniliklerle habercilik değişim göstermiştir. | Daha hızlı ve kaliteli yayıncılık imkanı sağlanmıştır. |
| Gelecekteki Habercilik | Yapay zeka ve ileri teknolojilerle daha gelişmiş haberleşme dönemi. | Okuyucuya daha özgün ve personalize edilmiş haberler sunulacak. |
| Mobil Kullanımın Yükselişi | Mobil teknoloji sayesinde internet kullanımı artmış, habercilik mobil platformlara taşınmıştır. | Daha hızlı haber erişimi sağlanmış, kullanıcının habere etkileşim kapasitesi artmıştır. |
İçinde bulunduğumuz Web 3.0 çağında internete adapte olan her sektörde net değişimler getiriyor. Bunlardan bir tanesi de artık haberciliği bambaşka bir boyuta getiren ve tek başına bir dinamik olan internet haberciliği. Geleneksel medyanın bir uzantısı olmanın ötesinde artık tamamen başlı başına bir habercilik modeli olan internet haberciliğinin geldiği noktayı iyi kavrayabilmek için internet çağıyla haberciliğin dönüşümü süreçlerine bakmak gerekiyor.
Bu süreçleri internetin Web 1.0, Web 2.0 ve Web 3.0 olarak tanımlanan gelişmelerine göre değerlendirmek önemli. Nitekim haberciliğin dönüşüm hikâyesi her çağa adım adım adapte oluşu oldukça heyecan verici aşamalardan oluşuyor. Çünkü internetin getirdiği kolaylıkların yanında adapte olma sürecinde yaşanılan zorluklar da bugünkü internet haberciliği formuna ulaşmanın çok da kolay olmadığını gösteriyor. Şimdi haberciliğin internet çağıyla dönüşüm hikâyesine doğru en baştan başlayarak tarihte bir yolculuğa çıkalım.
İnternet Haberciliğinin Doğuşu Web 1.0 Çağı
Web 1.0 çağı 1989 yılında internette ilk web sayfasının kurulumu ile başlar. İnternetin statik çağı olarak da adlandırılabilir. İnternetin artık kamuya ve halka kullanıma açıldığı bu ilk dönemde her sektör gibi habercilik sektörü de internette o zamanın koşullarına göre yer almıştır. Bu çağda HTML sistemler ile kurulan haber web siteleri ile internet haberciliği basılı haberlerinin bir kısmı ya da tamamen aynı içeriği internet ortamında paylaşmak anlamına geliyordu.
Yani okuyucu siteye giriyor, haberleri okuyor ve çıkıyordu. Herhangi bir etkileşimin olmaması sebebiyle o dönemin internet haberciliği geleneksel medyanın var olan haberlerini birebir elektronik ortama aktarmaktan ibaretti. 90’lı yılların ortalarında tüm dünyada ve ülkemizde gazete, dergi ve devamında televizyon kanalları adım adım elektronik ortamı da haber yayınladıkları bir platform olarak bünyelerine dâhil ettiler.
O dönem için internet üzerinden haber yayınlamak maliyet olarak geleneksel medyaya göre çok daha düşük bütçelerden oluşsa da bu yeni medyayı gelire dönüştürmek çok kolay değildi. Çünkü okuyucu içinde yeni bir mecra olan internet henüz bir telefon uzaklıkta değildi. Ayrıca interneti bilen, web sitesi yapmayı ve tasarlamayı bilen kişi sayısının azlığı kurulum aşamasında oldukça yüksek bütçeleri beraberinde getiriyordu. Bu sebeple internet haberciliğindeki ilk örnekler büyük medya kuruluşlarına aitti. Ancak o günlerde maddi getirinin ötesinde geleceği görebilenlerin bugünün kazananları olduğunu da belirtmek de fayda var.
İnternet Haberciliğinin Yükselişi Web 2.0 Çağı
Web 2.0 çağı interneti herkes için kullanılabilir bir platforma dönüştürmek için yola çıkan yenilikler sonucu doğmuştur. Tabii bu dönem, teknolojinin diğer unsurları mobil sistemler ile birleşerek karşılıklı iletişime olanak sağlayan bambaşka bir çağa geçişi temsil eder. Artık internette herhangi bir içerik paylaşmak için HTML bilmek zorunluluğunun ortadan kalkmış, sosyal medya kavramı belki de hiç beklenilmediği kadar başlı başına büyük bir güç olmuştur. Bu gücün asıl unsuru toplumlar olunca da habercilik açısından asıl dönüşüm Web2.0 ile başlamıştır.
İnternet haber siteleri de gelenekselin ötesinde kullanıcıya ulaşabilmek için sosyal medya içerisinde yer almaya başlamışlar ve asıl önemlisi okuyucuyla anında karşılıklı iletişim modeliyle tanışmışlardır. Yani artık karşılarında haberi okuyup geçen pasif bir okuyucu değil sorgulayan, karşılaştıran, tepkisini ortaya koyan aynı zamanda habere kaynak sağlayan aktif bir okuyucu vardır. Bu duruma adapte olmak internet haberciliğinin en sancılı süreçlerinden biri olmuştur. Rekabet ortamında en çok tıklanılan haber yarışı abartılı başlıklar ama içi boş haberlerin oluşumunu getirmiştir. Dönüşüm sürecindeki bu tökezlemeler internet haberciliğinde kaliteyi biraz düşürmüş, bilgi vermekten çok okuyucuyu siteye çekmek hedeflenmiştir.
Ancak sorgulayan okuyucu kitlesi bu durum karşısında habere olan ilgisini biraz kaybetmiş bu durumu erken fark edenler multimedya formatında hiper metinler ile okuyucuya pek çok farklı materyalle bilgi vermenin temellerini bu dönemde atmışlardır. İnternet haberciliği Web 2.0 çağının sonlarına doğru sosyal medya ve mobil kullanım ile geleneksel medyadan ayrılmaya haber yazımı, yayınlama biçimleri ve haber kaynakları anlamında yeni bir modele dönüşmeye başlamıştır.
İnternet Haberciliği ve Web 3.0 Çağı
Web 3.0 çağı internet haberciliğindeki bugünü temsil eder. Web 3.0 çağı internet ortamındaki bilgi yığını içerisinden nitelikli ve doğru bilgiyi ayrıştıran, yapay zeka tarafından denetlenen dönemdir. Bu durum tüm içerikleri etkilediği gibi habercilikte de bir denetim mekanizması oluşmasını sağlamıştır. Yani Web 2.0 çağında habercilik açısından en sık yapılan hatalar, internet kullanıcılarını bir haber kaynağı olarak kontrolsüzce kullanım ve sadece siteye yönlendirebilmek adına yapılan içi boş haber üretimleridir. Ancak Web 3.0 çağında arama motorlarında üst sıralara çıkmak o kadar kolay değil.
Artık okuduğunu anlamlandıran ve buna göre denetleyen bir yapay zekâ var. Bu sebeple tam olarak dönüşümünü tamamlamış olmasa da internet haberciliği asıl olması gereken noktaya bu dönemde geliyor diyebiliriz. Bu durum habercileri yeni haber kaynakları aramaya, daha araştırmaya dayalı haberler yapmaya itmiş; özel habercilik, veri haberciliği kavramları önem kazanmış ve yatırımlarını bu yönde yapanlar bugünün kazananları olmuştur. Ayrıca internetin dağıtım hızı ile bir haberin anında iletilebilir olması bir başka anlamda güncellenebilir olması sebebiyle, son dakika gelişmelerini saniyeler içerisinde paylaşabilmek son dakika haberciliğini de önemli bir noktaya taşımıştır.
İnternet haberciliğinde başarılı olabilmek için Web 3.0 çağının gerekenleri;
Bir haberi sadece en hızlı şekilde değil, en doğru ve en hızlı şekilde üretmek
İnternet kullanıcılarını dünyanın her yerinde birer kaynak olarak kullanmak, ancak bu kaynakları doğruluk süzgecinden geçirerek habere dönüştürmek
Özel haberlere ağırlık vererek haberde kendi markasını oluşturmak
Web 3.0 çağına gelindiğinde internetin arşiv odalarından çıkan verileri bir kaynak olarak kullanmak yani veri gazeteciliği yapmak
Y kuşağı ve gelecek nesilleri hedef alarak video, 3D, animasyon formlarını haberde kullanmak
Haberlerde sadece yazılı içeriklere değil, görsel içeriklerde de farklılığı ortaya koymak. Fotoğraflar, grafikler ve en önemlilerinden biri haritalandırma sistemini kullanarak haberler için hem zengin içerik hem belgeler oluşturmak
İçeriklerde SEO kurallarını kullanmak ve hiper metinler üretmek
Teknolojinin sağladığı haber üretme ve yayınlama araçlarını etkin bir şekilde kullanmak.
Dünyadaki internet haberciliği ülkemize göre bu formlara daha çabuk adapte olmuş, hatta internet haber siteleri geleneksel medyanın bir uzantısı olmanın ötesinde başlı başına özel haber sitelerine dönüşmeye başlamıştır.
Neden İnternet Haberciliği?
Dünya hızla değişiyor. 5G teknolojileri, yapay zekâ, internet, mobil teknolojiler derken kişisel olarak dahi çağı yakalarken pek çok alışkanlıklarımız değişiyor. Sosyal yaşantımıza baktığımız zaman dahi değişen alışkanlıklarımızı bir düşünelim. Artık alışverişlerimizi internet üzerinden yapıyoruz. Alışverişe sıcak bakmayanlar dahi en azından fikir edinmek için online alış veriş sitelerini inceliyorlar. İnternet üzerinden uzaktan eğitim ile üniversite okuyabiliyor, online eğitim sistemiyle kişisel gelişimden mesleki kurslara kadar internet ve teknolojiden faydalanıyoruz. Dünya artık ağlarla birbirine bağlı ve iletişim ve etkileşimde coğrafi sınırları çoktan aştık.
Tüm bunları ve daha fazlasını düşündüğümüzde haberciliğin de artık kabuğunu kırıp, sınırları ortadan kaldıran internet platformlarına özgü bir yapıya bürünmesi varlığını sürdürebilmesi açısından kilit noktayı oluşturuyor. Düşük sermaye, daha fazla haber kaynağı, daha fazla haber dağıtım kanalları ve tüm dünyaya ulaşma imkânı sunan internetin bu avantajlarını kullanarak etkin bir internet haberciliği geleceğin habercilik modeli olarak sürekli değişiyor ve gelişiyor. İnternet çağıyla gelen haberciliğin dönüşümü bu mesleği yapanlar ve yapacak olanlar için de bir değişim gerektiriyor. Bu değişime ayak uydurmak ve haberciliğin internet dilini öğrenmek için Enstitü’nün İnternet Haberciliği eğitimine katılabilir yeni nesil haberciliği öğrenebilirsiniz.
İstanbul İşletme Enstitüsünde içerik editörü olarak görev almaktadır. Kişisel gelişim ve eğitimlerle ilgili içerik hazırlıyor.
