İlk Kadın Doktor: Elizabeth Blackwell

Dünya üzerinde ilk kadın doktor Elizabeth Blackwell tarihte bugün dünyaya gelmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nde tıp diploması alan ilk kadın ve yine aynı şekilde İngiliz tıbbi kaydında yer alan ilk kadın olan Elizabeth Blackwell kadınlar adına birçok ilke imza atarak öncü olmuştur. Bu başarısının yanı sıra tıp alanında da farklı çalışmalara imza atarak tarihe geçmiştir. 3 Şubat 1821 tarihinde dünyaya gelen Blackwell’in yaşadığı dönemde bir kadın olarak okumanın ve çalışmanın zorlukları sebebiyle mücadelelerle dolu bir hayatı olmuştur.

Bu mücadelesini sadece kendisi için vermemiş, kadınlar için bir tıp okulu açarak yaşamı boyunca kadınların bu alanda özgürce çalışabilmeleri için de savaş vermiştir. Önleyici tıp, antisepti ve hijyen alanındaki başarılı çalışmalarının yanı sıra yaşamı boyunca yazdığı kitap ve denemelerle de ismini duyurmuştur. İngiltere ve Amerika arasında geçen yaşamında bulunduğu her yerde mücadelesinden izler bırakan Elizabeth Blackwell’in ilginç yaşam öyküsüne yakından bakalım.

Elizabeth Blackwell Çocukluk Dönemi

Elizabeth Blackwell tarihte bugün 3 Şubat 1821’de İngiltere’nin Bristol kentinde dünyaya geldi. Sekiz kardeşi olan Elizabeth ailenin 9 çocuğundan üçüncüsüydü. Babası Samuel Blackwell bir şeker rafinerisinin sahibiydi. Varlıklı bir aile olan Blackwell ailesi çocuklarının eğitimine oldukça önem vererek özel öğretmenler ve mürebbiyeler tarafından eğitilmelerini sağladı. Bir insan hakları savunucusu ve köleliğe karşıt eylemlerde boy göstermesiyle bilinen baba Samuel Blackwell çocuklarını da bu bilinçle yetiştirdi. Belki de Elizabeth’in kadın olarak verdiği mücadelede gösterdiği azmin kaynağı çocukluk dönemindeki bu bilinçten geliyordu.

Yıl 1832 olduğunda Bristol’de yaşanan siyasi karışıklıklar ve buna ek olarak şeker rafinerisinin yanması sebebiyle aile Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etmeye karar verdi. Önce New York şehrinde yeniden bir şeker fabrikası kuran Samuel Blackwell 1938’de işlerin kötü gitmesiyle bu kez şeker pancarı üretimi için Cincinnati Ohio’ya yerleşti. Birkaç ay sonra babasının ateşli bir hastalık sonucu ölmesiyle annesi ve iki kız kardeşiyle birlikte kurdukları bir özel eğitim kurumunda ders vererek geçimlerini sağlamaya çalıştılar. 1842 yılında ise bu okulu kapatarak özel dersler vermeye devam ettiler.

1845’lerde Elizabeth Kentucky’de öğretmenlik yapmaya devam etti. Bu süreç içerisinde tıp alanında ilerlemek istedi. Ancak bulunduğu dönemin şartlarında az sayıda tıp fakültesinin olması ve kadınların üniversiteye kabulüne sıcak bakılmaması sebebiyle ilk tıp eğitimini bağımsız çalışan doktorların yanında asistanlık yaparak aldı. Bu arada pek çok tıp okuluna başvuru yapmış yaklaşık12 yerden ret cevabı almıştı. 1847 Elizabeth Blackwell’in tıp okuluna girdiği yıldı. New York Geneva Tıp Okulu’na girmesi Blackwell’in tarihe değer katan başarılarının başlangıcı oldu.

Elizabeth Blackwell’in Doktorluk Serüveni

Uzun mücadeleler sonucu girdiği New York Geneva Tıp Okulu’nu 2 yıllık eğitiminin sonunda birinci olarak bitirdi. Böylece Amerika Birleşik Devletleri’nde tıp diploması alan ilk kadın olarak tarihe geçti. Ancak okul hayatı boyunca da bir kadın öğrenciye alışık olmayan öğrenci ve eğitmenleri tarafından zaman zaman zorlandığı tavırlarla karşılaştı. Ancak bu durum onu yıldırmadı. Mezun olduktan sonra sıra çalışma hayatına geldiğinde uzun dönem iş bulamadı. Bu kez hastaneler tarafından doktor olarak kabul görmedi. Amerika’da umduğunu bulamayan genç doktor Elizabeth İngiltere’ye geri döndü. Londra ve Paris’te ebelik ve hemşirelik üzerine çalıştı.

Paris La Maternite’de aynı zamanda eğitimine de devam ederek ebelik konusunda uzmanlaştı. Bu dönemde genç bir hastadan kaptığı bir hastalık sebebiyle bir gözünü kaybeden Elizabeth Blackwell için bu dönemden sonra cerrahi operasyonlar yapabilme şansı kalmadı. Paris’ten sonra tekrar İngiltere’ye dönen Blackwell St. Bartholomew Hastanesinde çalıştı. Bu dönem Florence Nightingale ile tanışıp arkadaş olduğu dönem olup daha sonra birlikte yapacakları ortak çalışmaların da başlangıcıydı.

1850’li yılların başında yeniden New York’a döndü. Kendi kliniğini açmak istese de bu kez kimse ona mülkünü kiralık ya da satılık vermedi. Blackwell bu kez satın aldığı kendi evini bir kliniğe çevirdi. Maddi durumu olmayan kadınlar ve çocukları bu klinikte tedavi etmeye başladı. 1857 yılında ise kız kardeşi ile birlikte New York Kadın ve Çocuk Reviri’ni açtı. Burada amaç sadece muhtaç durumda olan hastalara yardım etmek değil, aynı zamanda kadın hekimlere de çalışabilecekleri bir alan sunmaktı. Dr. Elizabeth Blackwell’in doktorluk yapmanın ötesinde artık bambaşka bir savaşı vardı.

Dr. Elizabeth Blackwell’in Kadınlar için Savaşı

Kendi yaşadığı zorluklardan yola çıkarak tıp alanında çalışmak isteyen kadınların önünü açmak için pek çok çalışmalar yapan Elizabeth Blackwell ilk olarak New York’ta açmış olduğu klinikte hemşire yetiştirmeye başladı. 1859 yılında Blackwell bir yıllığına İngiltere’ye giderek bir ilke daha imza attı. Birleşik Krallık tıp siciline kaydolan ilk kadın olarak tarihe geçti. British Medical Recister etkinliğinde yer alan ilk kadın doktor olarak konferans verdikten sonra burada pek çok kadına ilham olmuş bir isim olarak Amerika’ya geri döndü.

Hijyen alanındaki çalışmalarına ağırlık veren Dr. Elizabeth Blackwell iç savaş döneminde hijyenik koşullarda tedavinin önemini vurgulayarak dikkatleri üzerine çekmeyi başardı. 1861 yılında başkan Abraham Linloln’ün davetiyle ABD Sıhhi Komisyonu’nun kurulmasında katkı sağlayan isimlerden biri oldu. Böylece Blackwell savaş dönemi için donanımlı hemşireler yetiştirmeye başladı.

İç savaşın ardından 1868’de Blackwell önemli bir düşünü gerçekleştirmek için ilk adımı attı. Kadınların da rahatlıkla okuyabileceği bir tıp fakültesi açmak için çalışmalarını başlattı. Bu girişim New York Revir Kadın Tıp Koleji olarak 31 yıl faaliyet gösterdi. Kolej Cornell Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin kadın öğrencileri kabul etmeye başladığı tarihlerde kapandı. Kolejde eğitim gören öğrencilerden biri olan Spohia Jex Blake buradan aldığı ilhamla Londra’da bir tıp okulu açtı.

Elizabeth Blakcwell kolejin başına kendisi gibi bir doktor olan kız kardeşi Emily Blackwell’i getirerek 1869 yılında daimi olarak İngiltere’ye yerleşti. 1875 yılında Londra Kadın Tıp Okulu’nda jinekoloji profesörü olarak görev yaptı. Buradaki çalışmalarında kendisine Florence Nightingale eşlik etti. Ulusal Sağlık Derneği’nin kuruluş ve düzenlenmesinde çalıştı. Ulusal Sağlık Derneği’nde hastalıkların hijyen koşulları sağlandığı takdirde önlenebileceğine yönelik çalışmalarıyla öne çıktı. Tıpta temizliğin önemli bir yeri olduğuna dair Amerika’dan sonra İngiltere’de de başarılı çalışmalara imza attı.

Elizabeth Blackwell çalışmalarını kurumsal alanın dışına da taşıdı. Yazdığı kitaplar, denemeler ve konferanslarda kadınları tıp dünyasında olmaları için teşvik etti. Bu kitapları;

• 1852: Yaşam Yasaları adı altında sağlık üzerine yazdığı dersler

• 1871: Sağlık Dinleri

• 1878: Ebeveynlere Çocuklarının Ahlaki Eğitimi Konusunda Danışmanlık

• 1884: Cinsiyette İnsan Unsuru

• 1895: Tıp Mesleğini Kadınlara Açmada Öncü Çalışma (Otobiyografi)

• 1902: Tıp Sosyolojisinde Denemeler

Dr. Elizabeth Blackwell merdivenlerden düşerek rahatsızlandıktan sonra 3 yıl kadar evinde tedavi oldu. Ancak 1910 yılında İngiltere’de yaşama veda etti. Hayata ve kadınlara kattığı değer ise bugün kadınların tıp dünyasında rahatlıkla yerini alabilmesinin ilk adımlarıydı. Ayrıca yaşadığı sürece kadın hakları konusunda da pek çok çalışmalara imza atan Elizabeth Blackwell tarihte bugün 3 Şubat 1821’de dünyaya gelmiş dünya tarihinde ilk kadın doktor olarak adını duyurmuştur.