Genetik Uzmanı Nedir? Ne İş Yapar?
Konu | Açıklama | Daha Fazla Bilgi |
---|---|---|
Genetik Uzmanı | Organizmaları meydana getiren genetik şifreleri çözümlemeye çalışan, bilimsel veriler ışığında araştıran ve elde ettiği verileri tıp alanında kullanılması için yorumlayan kişi. | Ayrıca elde edilen verileri raporlar ve uygun olabilecek şartlarda arşivler. |
Genetik Uzmanının Çalışma Alanları | Hemşirelik eğitim faaliyetleri, insanoğlunun ve toplum sağlığı üzerindeki çalışmalar | Bunun yanı sıra tüp bebek tedavileri ve ilaç araştırma ve geliştirme çalışmalarında da görev alabilirler. |
Genetik Uzmanının Görevleri | Laboratuvar sorumluları ve teknik ekiple işbirliği yapmak, laboratuvarın malzeme ve ekipmanlarının kontrolünü sağlamak | Laboratuvar çalışmalarının istatistiklerini oluşturmak ve adli vaka konularında gerektiğinde şahadette bulunmak. |
Genetik Biliminin Tarihi | 19. yüzyıla kadar dayanan genetiğin bilimsel ifadesi, kalıtımın ilk temel fikirlerini oluşturmuştur. | İlk bulguları ve kurguları Yunan filozofları tarafından gerçekleştirilmiştir. |
Genetik Uzmanlarının Maaşları | Genetik uzmanı maaş alımları özel ve kamu olarak ikiye ayrılmaktadır. | Özellikle özel sektörde, ar-ge faaliyetlerine devam eden kurum sayısı fazla olduğu için maaş alımları genellikle daha yüksektir. |
Genomi Bilimi | Genomi bilimi, bir organizmanın kromozomlarında yer alan genlerin bütününü inceleyen ve genlerin etrafıyla etkileşimini ve psikososyal ve kültürel etkilerini detaylı olarak incelemektedir. | Genomi biliminin hemşirelik eğitim faaliyeti için gerekli bir bileşeni olduğu ifade edilir. |
Kalıtım | İnsan gelişim süreci ve yenidoğan çocuğun kimin benzediği sorusu, kalıtımın ilk gözlemlerini oluşturur. | Kayda değer olan, çocukların genetik olarak akrabalarına benziyor olması ve bu durumun kabul edilmiş bir gerçek olmasıdır. |
Epigenesis Teorisi | Bu teori, William Harvey tarafından 1600'lerde öne sürüldü ve organların çoğunun genelde yumurtada olmadığını embriyoda sonraları meydana geldiğini belirtir. | Bu teori genetik bilimlerde yeni değişimleri ve genetik uzmanı gibi meslekleri beraberinde getiren bir çığır açmıştı. |
Adli Genetik | Adli vaka konularında genetik uzmanlarının bilirkişi olarak görev yapması gerekebilir. | Bu durumda, genetik uzmanı herhangi bir ücret talep etmeden şahadette bulunur. |
Tüp Bebek Tedavileri | Anne ve babaların talepleri doğrultusunda genetik uzmanları, tüp bebek tedavilerini gerçekleştirebilirler. | Bu hizmet, genetik uzmanlarının sağlık hizmetleri sunma konusundaki çeşitli rol ve sorumluluklarından biridir. |
İngiliz anatomist William Harvey, 1600 yıllarında erken dönem gelişimi alanında çalışmalarda bulunmuş epigenez teorisini olarak öne sürdüğü bilimsel çalışmalarında pek çok organın temelde yumurtada olmadığını embriyoda çok sonraları meydana geldiğini belirtmektedir. Bu alanda meydana gelen yeni değişimler birçok mesleği de beraberinde getirmiştir. Genetik uzmanı da bu mesleklerden biridir.
Organizmaları meydana getiren DNA benzeri genetik şifreleri çözümlemeye çalışan, oluşumunu bilimsel veriler ışığında araştıran ve elde etmiş olduğu bu verileri farklı tıp alanlarında kullanılması amacıyla yorumlayan ve aynı zamanda raporlayan uygun olabilecek şartlarda arşivleyen kişilere genetik uzmanı denmektedir. Bu yazımızda genetik uzmanı mesleğine yer verdik.
Genetik Uzmanı Nedir?
Genetik, tam olarak fertilizasyon neticesinde neler olduğunu inceleyen katılım bilimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Canlı tüm organizmalarda kalıtım ve değişikliklerle ilgili farklı konularla ilgilenmektedir. Genom ise herhangi bir organizmanın kromozomlarında yer alan genlerin bütünü olup, vücudun bütün hücrelerinde bulunan genetik bilgi olarak ifade edilmektedir.
Genomik, insan genomunun bütün genlerini ve onların etrafıyla etkileşimini, psikososyal ve kültürel etkilerini tedaylı olarak incelemektedir. Genomik biliminin hemşirelik eğitim faaliyeti için gerek duyulan bir bileşeni olduğu ifade edilmektedir. Genomik ve genetik bilimi bilimsel araştırmalarda, en başta kişi ve sonrasında toplum sağlığı çalışmalarına pozitif katkıda bulunduğu ve insanoğlu için çok büyük önem taşımaktadır. İnsan gelişim süreci, yenidoğan çocuğunun tam olarak kime benzediği sorusu, kalıtımın ilk gözlemleri olarak kabul edilmektedir. Bunun bir rastlantı olmadığı, çocukların akrabalarına benzeyebileceği ve bunun çok eski dönemlerden beri bilinen bir gerçek olduğu bilinmektedir. Bu sebeple, kimi toplumlarda yakın akrabalar arasındaki evliliklerin yasaklandığını, evcil halle getirilen hayvanların uygun olabilecek özellikteki bireyleri tarafından çiftleştirilmiştir. Çok eski dönemlere ait olan bir Babil yazıtında, beş nesle ait bir at soyunda, yele başının değişimini gösterilmektedir. Buna ek olarak, genetiğin bilimsel olarak ifade edilmesi, 19. yüzyıla kadar dayanmaktadır.
Kalıtım konusundaki ilk bulguları ve kurguları Yunan filozofları tarafından gerçekleştirilmiştir. Günümüzde bu fikirlerin komik olarak görülmesi, kalıtımın ilk temel fikirlerini oluşturması sebebiyle büyük önem taşıdığını ifade edebiliriz. İngiliz anatomist William Harvey, 1600 yıllarında erken dönem gelişimi alanında çalışmalarda bulunmuş epigenez teorisini olarak öne sürdüğü bilimsel çalışmalarında pek çok organın temelde yumurtada olmadığını embriyoda çok sonraları meydana geldiğini belirtmektedir. Bu alanda meydana gelen yeni değişimler birçok mesleği de beraberinde getirmiştir. Genetik Uzmanı da bu mesleklerden biridir. Organizmaları meydana getiren DNA benzeri genetik şifreleri çözümlemeye çalışan, oluşumunu bilimsel veriler ışığında araştıran ve elde etmiş olduğu bu verileri farklı tıp alanlarında kullanılması amacıyla yorumlayan ve aynı zamanda raporlayan uygun olabilecek şartlarda arşivleyen kişilere genetik uzmanı denmektedir.
Genetik Uzmanı Ne İş Yapar?
Genetik uzmanının görev ve sorumlulukları aşağıdaki gibidir;
Hastane başhekimine idari yönden bağlı olup teknik yönden ise genetik laboratuvarı şube amirine karşı sorumludur.
Sağlık servislerinde ve genetik hastalıklarıyla ilgili olarak laboratuvarlarda hizmet verir.
Mesleki alanı kapsamında diğer ilgili laboratuvar sorumluları ve teknik ekiple işbirliği yapmak
Görev yapmış olduğu kurumda genetik ve diğer ilgili laboratuvarların reaktif ve tıbbi malzemenin hangi noktalarda harcandığını izlemek. Bu konuda ilgili yerlere bildirimde bulunmak ve kullanabileceği kadar malzemeyi aylık olarak kurumdan temin etmek
Görev yapmış olduğu ve sorumluluğu altında bulunan laboratuvarda ki araç gereçlerin eksiksiz ve çalışır durumda olmasını sağlar
Laboratuvarda yapılan çalışmaların istatistiklerini ortaya çıkarmak ve bunları bir üstüne sunmak.
Adli vaka konularında ihtiyaç duyulması halinde herhangi bir ücret talebinde bulunmadan şahadette bulunmak
Amirleri tarafından kendisine verilen görevleri vakit kaybetmeksizin yerine getirmek
Anne ve babaların talepleri doğrultusunda tüp bebek tedavilerini gerçekleştirmek
İlaç araştırma ve geliştirme çalışmalarında bulunmak
Kök hücre tedavilerini gerçekleştirmek gibi bir çok görev ve sorumluluğu bulunmaktadır.
Genetik Uzmanı Maaşları
Genetik uzmanı maaş alımları özel ve kamu olarak ikiye ayrılmaktadır. Özel sektörde maaş alımlarının daha fazla olduğunu belirtebiliriz. Çünkü özel ar-ge faaliyetlerine devam eden kurum sayısı oldukça fazladır. Son yıllarda ülkemizde mezun olan genetik uzmanı sayısı fazla olsa da bu olanın halen çok sayıda personele ihtiyacı olduğunu belirtebiliriz. Bu durum nitelikli personel bulmaya çalışan kurum sayısının daha da fazla olduğu anlamına gelir. Sonuç olarak maaş alımlarını doğrudan yükseltmektedir. Özel bir kurumda çalışan genetik uzmanı ortalama 5000 TL, en yüksek 12.000 TL en düşük ise 4300 TL varan ücretler verilmektedir.
Maaşların bu kadar değişken olmasının en temel nedeni, kişinin mesleki bilgi birikimi ve tecrübesi yatmaktadır. Örneğin bir özel ilaç firmasının ar-ge çalışmalarında bulunan ve 6 yıllık bir hizmet geçmişi olan genetik uzmanın alabileceği maaş 9800 TL’dir. Kamu kurumlarında maaşlar bu kadar yüksek değildir. Fakat devletinde özel yatırımlarda bulunduğu çalışmalarda çalışan genetik uzmanları çok daha yüksek maaş aldıklarını söyleyebiliriz. Bu rakam yaklaşık 18.000 TL civarındadır. Örneğin Türkiye’deki güvenlik güçlerine ilaç tedariğinde bulunan ilaç fabrikası iyi bir örnektir. Kamu kurumlarında maaşlar en düşük 4800 TL, ortalama ise 5200 TL kadar dayanmaktadır. Genel rakamlarıyla değerlendirdiğimizde ise özel sektörde maaşların daha iyi durumda olduğunu söyleyebiliriz. İlgili rakamların tamamı 2021 yılı için geçerlidir.
Genetik Uzmanı Nasıl Olunur?
Genetik uzmanı olabilmek için iyi bir eğitim geçmişine sahip olmak gerekir. Bu eğitim lise öğrenimiyle başlamaktadır. Lise öğreniminin sayısal bölümlerden mezun olunması gerekir. Çünkü bütün öğrenim hayatı boyunca sayısal dersler ağırlıklı olacaktır. Bu sayısal dersler matematik, geometri, biyoloji, kimya ve fizik olacaktır. Lise eğitimi sonrasında Yüksek Öğretim Kurumunun (YÖK) her yıl düzenlemiş olduğu Temel Yeterlilik Testi (TYT) ve sonrasında ise Alan Yeterlilik Testi (AYT) sınavlarına girmeleri ve iyi birer puan almaları beklenir. Almış oldukları puan sonrasında lise ortalamaları da eklenerek üniversitelerin Moleküler Biyoloji ve Genetik bölümlerini tercih etmeleri gerekir.
Lisans eğitimi sonrasında ise uzman olabilmeleri için yüksek lisans eğitimlerine devam etmeleri gerekir. Bunun için Akademik Lisansüstü Eğitim Sınavına (ALES) girmeleri ve sonrasında ise Yabancı Dil Sınavlarına girerek yüksek lisans programının gerektirdiği yeterlilik puanlarını sağlamaları gerekmektedir. Bu puanlar alındıktan sonra bireysel olarak üniversitelere başvuru da bulunmaları ve bilimsel yeterlilik sınavlarına girmeleri gerekir. Kabul edilmeleri halinde bir yılı ders diğer bir yılı tez olmak üzere toplam da 2 yıl yüksek eğitime devam etmeleri ve sonrasında ise başarıyla mezun olduktan sonra uzmanlık unvanını alarak, genetik uzmanı olunabilmektedir.
Sağlık Yönetimi bölümünde öğretim görevlisi. Sağlık hukuku, Türk sağlık sistemi ve sağlık kuruluşlarında teknoloji yönetimi alanında dersler vermektedir. Birçok uluslararası dergi, kitap ve bildirilerde yazı ve bölümleri vardır.