IIENSTITU
AnasayfaBlogBaşarılı Paradoks Örnekleri
Nedir?

Başarılı Paradoks Örnekleri

03 Şubat 2020
Resimde bir grup kırmızı ok gösterilmektedir. Oklar farklı yönleri işaret etmekte, bazıları solu, bazıları ise sağı göstermektedir. Resmin sol üst köşesinde solu gösteren tek bir kırmızı ok var. Onun altında, solu gösteren bir sıra kırmızı ok var. Görüntünün sağ tarafına doğru, sağa işaret eden bir grup ok vardır. Okların hepsi aynı renk ve boyuttadır.
Paradoks TürüTanımıÖrnek
Giritli ParadoksuBir önerme veya ifadenin hem doğru hem yanlış bir sonuca ayrıldığının gösterildiği paradoks türüdür.Giritli Epimenides tarafından ortaya konmuştur: 'Bütün Giritliler yalancıdır.'
Sokrates ParadoksuBir durumun gerçekliğini kabul ederek aslında tam tersini ifade etme durumudur.Sokrates'in 'Bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir.' sözü.
Euqlides ParadoksuBir durumun ya da bilginin beklenmedik veya çelişkili sonuçlar doğurmasıdır.Euqlides'in 'Yaptığım açıklama yanlıştır.' ifadesi.
Avukat ParadoksuBir durumun çözümünün, durumu daha da çelişkili kıldığı paradoks türüdür.Öğrencinin ilk davasını kendisi kazanırsa, dava ücretini ödemek zorunda kalır. Yoksa dava kaybederse, dava ücreti ödemek zorunda kalır.
Bilim ParadoksuBilimsel deneylerin ve çalışmaların beklenmedik ve çelişkili sonuçlar doğurduğu durumlardır.Kuantum fiziğindeki gözlemler ve sonuçları.
Doğal ParadoksDoğada kendi kendine meydana gelen çelişkili durumlar.Doğal olayların beklenmedik sonuçları.
İnsan Paradoksuİnsanların kendilerini çelişkili durumlarda bulmaları veya çelişkili ifadeler kullanmalarıdır.Kendine 'Yanılıyor olabilirim' deme durumu.
Mantık ParadoksuMantık kurallarına göre çıkarılan sonuçların çelişkili olduğu durumlardır.Bir durum hem doğru hem yanlış olduğunda.
Matematik ParadoksuMatematiksel işlemlerin sonucunda beklenmedik veya çelişkili sonuçlar elde edilmesidir.Infinity + 1 = Infinity paradoksu.
Popüler Kültür ParadoksuFilm, dizi, kitap gibi popüler kültür ürünlerinde karşılaşılan paradoks türüdür.Zaman yolculuğu filmlerinde görülen paradokslar.

Paradoks, doğru görülen ifade ve bilgilerin kendi içinde bir yanılgı-çelişki taşımasının genel adıdır. Mantıklı gözüken ama çelişkili olan ifadelerden dolayı çelişkili sonuçlara yol açan bir kavramdır. Paradoks, matematik, bilim, mantık ve daha başka alanlarda karşımıza çıkarak gündelik hayatta kullandığımız bir kavram haline dönüştü. Çelişki içeren her duruma ve ifade için paradoks kavramını kullanmaya başladık. Bu kavramın yaygınlaşmasında soyut düşünce etkisiyle matematiğin, mantığın ve işin içinden çıkılamadığı çalışmalarda bilimin katkısı olmuştur. Özellikle kuantum fiziğinde yapılan birbiriyle ilişkili mikro düzeydeki çalışmalar, deneyler bazen paradokslara yol açıyor ve bilim insanların gayretleriyle bu paradokslar ortaya çıkarılıyor.

Paradokslar bilim alanında olduğu gibi doğal olarak meydana gelebilir. Ayrıca insanlar tarafından oluşturulmuş paradokslar da vardır. Paradoks örnekleri, matematik ve mantık alanlarında düşünce geliştirmeye imkân sağlamakla birlikte mantık sınırlarını aşacak etkide kullanılmasıyla da soyut düşünceyi beslemektedir. Paradoksun kendi içinde oluşturduğu çelişki ve karşıtlık aynı zamanda çözülmesi eğlenceli ve düşünce gelişimine katkı sunması bakımından da ilgi çekmektedir. Öyleki popüler kültür alanında paradoksu konu alan birçok içerik vardır. Film-dizi sektörü, son yıllarda paradoks içeren konuların ilgi çekiciliğini kullanarak izleyiciyi şaşırtmayı amaçlamaktadır. Yazımızda da paradoksun; şaşırtıcı, ilgi çekici ve akıl yürütmeyi içeren özelliklerini örnekler üzerinden irdeleyeceğiz.

Paradoks Nedir?

Paradoks, Para- daxos eki ve sözcüğünün birleşmesiyle " zıt, karşıt" anlamını içeren bir kavramdır. Türkçedeki karşılığı ise çelişki-tezatlık durumudur. Paradoks kavramı, Antik Çağdan itibaren filozofların ilgisini çekerek paradoks örneklerini meydana getirmiştir. Antik Çağın felsefesinde ve düşüncelerde de paradoksun kullanıldığını dair örnekler bilinmektedir. Felsefe içindeki kullanımından sonra matematik, mantık ve bilim alanında da adını göstermeye devam etmiştir. Bilim alanındaki çalışmaların ve deneyleri yarattığı çelişkili ve beklenmedik sonuçlar, yeni alan çalışmalarına ve fikirlerine katkı sağlamıştır. Özellikle kuantum fiziğinde mikro düzeyde gözlenen birbirini etkileyen önerme ve sonuçlar, paradoks kavramını oluşturan durumları meydana getirmiştir. 

Paradoks, günlük hayatta karşılaştığımız olay ve durumların, çelişkili sonuçları içermesinde sıkça kullanılan bir kavram olmuştur. Paradoksun sezgi ve şüphe yoluyla sonuca dair çelişkiyi de ortaya çıkardığını söyleyebiliriz. Bir bilgi veya olayın mantıksal açıdan öngörülenden farklı, çelişkili bir sonuca ulaşması paradoks olarak yorumlanmaktadır. Paradoks, insanın şüphe duymasındaki rolü ve özelliğiyle matematik ve bilim alanında mantıksal düşünceye katkı sunmuştur. Bir olayın ya da bilginin çelişki içermesinden yeni sonuçlar ve ilişkili yeni paradokslar çıkmış ve ilgili düşünceler de buna bağlı gelişmiştir. Kendini her alanda gösteren paradoks, çeşitli örneklerle de günümüze ulaşmış ve bu örnekler akıl yürütmeyi içeren, eğlenceli kullanımlarıyla paradoksun umulmadık durumunu da göstermiştir.

Önemli Paradoks Örnekleri

Paradoks örnekleri, Antik Çağdan itibaren paradoks kullanımı yaygınlaşmadan filozoflar tarafından ortaya çıkmıştır. Paradoks örnekleri, beklenmedik, kendi içinde yanılgıya düşüren ve düşünülmesiyle sizi şaşırtan bir kullanıma sahiptir. Bildiğimiz ilk paradoks örneği de filozof Epimenides'e ait olan "Giritli Paradoksu" olarak adlandırılan yanılgıdır. Muhakkak bir yerlerden duyduğumuz Sokrates'e ait olan " Bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir." sözü de paradoksu konu alan bilindik örneklerden biridir.

Tekrar Epimenides'in Giritli paradoksuna dönecek olursak bu paradoks bildiğimiz haliyle önermenin hem yanlışlığını hem de doğruluğunu içerdiğinden yalancı paradoksu olarak da zaman içinde adlandırılmıştır. Söz konusu paradoksa bir göz atalım. Giritli Epimenides, " Bütün Giritliler yalancıdır." önermesiyle paradoksun bilinen ilk örneği meydana getirmiştir. Önermenin bu haliyle hem doğru hem yanlış bir sonuca ayrıldığı ortaya çıkmış ve yalancı paradoks örneği olarak adlandırılması da uygun görülmüştür. 

Bir başka paradoks örneği de Euqlides paradoksudur. Euqlides'in  "Yaptığım açıklama yanlıştır." sözü de paradoksun bildiğimiz örneklerinden biridir. Avukat paradoksu olarak adlandırılan paradoksa göre, ünlü bir avukat olan Protogras bir öğrenciye özel ders vermeyi kabul eder ve özel ders için de bir ücret anlaşmasını öğrenciye kabul ettirir. Buna göre öğrenci ilk davasını kazanırsa ücret ödemesini yapacak, kaybetmesi durumunda bir ödeme yapamayacaktır. Aradan geçen sürede öğrencinin dava almadığı dolayısıyla ücreti de ödeyip ödemeyeceği belli olmadığından Protogras, öğrenciye dava açar. İlk davasında kendini savunan avukat öğrenci eğer davayı kazanırsa Protogras'a ücretini ödemek zorundadır, davayı kaybederse dava kaybetmekten dolayı ödeme yapmak zorunda kalacaktır. Görüldüğü üzere paradokslar, ilgi çekmeyi ve mantık yürütmeyi içeren özellikleriyle insanın çelişkilerin doğasına olan merakını da göstermiştir. Aynı zamanda paradoks, kendini en ilgi çekici ve merak duyulan hâliyle beyaz perdede göstermiştir.

En İyi Paradoks Filmleri

Paradoksun ilgi çekici ve şaşırtıcı sonuçları, sinema-dizi sektörünü de etkilemiş ve son zamanlarda sayıları artan birçok film, paradoksu içeren konularıyla ve sürpriz sonlarıyla izleyicilere bir bulmacanın içindeymiş hissini yaşatmayı hedeflemiştir. Paradoks içeren filmler, izleyicilerin merakını beslemiş ve paradoksun doğasında yatan çelişki ve yanılsamalara dair ilgisini de sürdürmesini sağlamıştır. Sinema, kavranması güç olaylar ve kavramları görselliğin ve hikâye anlatımının gücüyle izleyiciye dikkat çekici bir şekilde sunmayı başarmaktadır. İlgi ve dikkat çeken konu ve olaylar da konu ile ilgili araştırmayı cezbedici bir hâle dönüştürmektedir. 

Paradoks filmleri de genellikle sona yakın, yanılsamaları ve sezgiye dayalı umulmadık sonuçları içeren bir deneyimi izleyiciye sunuyor. Paradoks filmleri, uzay- zaman, kelebek etkisi, zaman yolculuğu gibi konularla iç içe olarak izleyiciye beklenmedik deneyimler yaşatmayı içeriyor. Zaman paradoksu konulu bilinen başarılı filmlerin başında 2014 yapımı Predestination gelmekte. Konusu, zaman yolculuğu yaparak önlemesi gereken olaylara müdahale eden bir insanın paradokslarla çevrili olaylara sebebiyet vermesini içeriyor. Yazının aşağıdaki bölümünde de paradoksun çıkmazlığında eğlenceli ve düşündürücü bir vakit geçirmenizi sağlayacak diğer filmlerin listesi yer almakta.

  • Back to the Future Serisi

  • Donnie Darko (2001)

  • Primer (2004)

  • Predestination (2014)

  • Groundhog Day (1993)

  • The Butterfly Effect (2004)

  • Deja Vu ( 2006)

  • Mirage - Netflix (2018)

  • 12 Monkeys (1995)

  • Frequency ( 2000)

  • Paradox (2016)

Giritli Paradoksu, Bir önerme veya ifadenin hem doğru hem yanlış bir sonuca ayrıldığının gösterildiği paradoks türüdür, Giritli Epimenides tarafından ortaya konmuştur: 'Bütün Giritliler yalancıdır', Sokrates Paradoksu, Bir durumun gerçekliğini kabul ederek aslında tam tersini ifade etme durumudur, Sokrates'in 'Bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir' sözü, Euqlides Paradoksu, Bir durumun ya da bilginin beklenmedik veya çelişkili sonuçlar doğurmasıdır, Euqlides'in 'Yaptığım açıklama yanlıştır' ifadesi, Avukat Paradoksu, Bir durumun çözümünün, durumu daha da çelişkili kıldığı paradoks türüdür, Öğrencinin ilk davasını kendisi kazanırsa, dava ücretini ödemek zorunda kalır Yoksa dava kaybederse, dava ücreti ödemek zorunda kalır, Bilim Paradoksu, Bilimsel deneylerin ve çalışmaların beklenmedik ve çelişkili sonuçlar doğurduğu durumlardır, Kuantum fiziğindeki gözlemler ve sonuçları, Doğal Paradoks, Doğada kendi kendine meydana gelen çelişkili durumlar, Doğal olayların beklenmedik sonuçları, İnsan Paradoksu, İnsanların kendilerini çelişkili durumlarda bulmaları veya çelişkili ifadeler kullanmalarıdır, Kendine 'Yanılıyor olabilirim' deme durumu, Mantık Paradoksu, Mantık kurallarına göre çıkarılan sonuçların çelişkili olduğu durumlardır, Bir durum hem doğru hem yanlış olduğunda, Matematik Paradoksu, Matematiksel işlemlerin sonucunda beklenmedik veya çelişkili sonuçlar elde edilmesidir, Infinity + 1 = Infinity paradoksu, Popüler Kültür Paradoksu, Film, dizi, kitap gibi popüler kültür ürünlerinde karşılaşılan paradoks türüdür, Zaman yolculuğu filmlerinde görülen paradokslar
başarılı paradoks örnekleri paradoks paradoks örnekleri paradoks
Resimde uzun, siyah saçlı, gözleri kapalı ve yüzünde geniş, içten bir gülümseme olan bir kadın görülüyor. Sırtını dik tutmuş, kolları iki yanında, saçları omuzlarından ve sırtından aşağı dökülüyor. Yirmili yaşlarında görünüyor ve ten rengini tamamlayan beyaz bir bluz giyiyor. Memnun ve neşeli görünüyor, bir güven ve duruş havası yayıyor. İfadesi ve duruşu huzur ve dinginlik hissi veriyor. Uzun saçları güzelliğine ve kadınsılığına katkıda bulunarak mutlu ve kaygısız bir kadın resmini tamamlıyor.
Emine Büşra Kanat
Blog Yazarı

Ankara Üniversitesi Halkla ilişkiler ve tanıtım bölümünden mezun oldu. Lisans öğreniminde sosyal farkındalık kampanyalarında görev aldı. İstanbul İşletme Enstitüsü’nde fotoğrafçılık, iletişim, kişisel gelişim ve diğer farklı konularında yazmaya başladı.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.
Birkaç siyah ve beyaz satranç taşıyla çevrili bir küre masanın üzerinde duruyor. Küre, dünyanın dört bir yanındaki kıtaların tüm ayrıntılarını içeren bir Dünya Gezegeni yapbozudur. Taşlar, bazıları köşelerde üst üste gelecek şekilde dünyanın etrafında bir daire şeklinde dizilmiştir. Parçalar farklı boyut ve şekillerde olup, dünyaya benzersiz bir bakış açısı sağlamaktadır. Parçaların renkleri yerkürenin mavi ve yeşiliyle güzel bir uyum içinde ve tüm görüntüde bir gizem ve entrika havası var. Küre parlak bir ışıkla aydınlatılarak sahneye başka bir dünya hissi veriyor.
Nedir?

Paradoks Nedir? Paradoks Çeşitleri Neler?

22 Ocak 2020
Görüntüde bir kişinin yüzünün yakın çekimi sunulmaktadır. Kişi, üzerinde mavi bir kalp ve mavi bir beyin bulunan ve her ikisi de beyaz dairelerle çevrili bir çubuk tutmaktadır. Elini yumruk yapmaktadır. Arka planda, siyah zemin üzerine yerleştirilmiş siyah ve deniz mavisi bir dikdörtgen var. Mavi kalp, mavi beyinden biraz daha açık bir tonda görünüyor. Beynin üzerindeki beyaz çizgiler ona benzersiz bir doku kazandırıyor. Çubuk, hafif bir parlaklığa sahip bir metal gibi görünüyor. Görüntüdeki unsurların birleşimi ilginç ve benzersiz bir sahne oluşturuyor.
Nedir?

EQ Ne Demek? EQ Nitelikleri Nelerdir?

23 Mayıs 2020
Kahverengi bir karton kutunun içinde oturan biri siyah diğeri pembe iki kedinin yakın çekimi. Siyah kedi dümdüz ileriye bakmakta, tüyleri hafifçe kabarırken bıyıkları görünmektedir. Pembe kedi siyah kedinin yanında oturuyor, tüyleri kabarık ve gözleri kocaman açık. Yanlarındaki kutuda beyaz bir kalem yatıyor, diğer tarafında siyah bir arka plan olan dikdörtgen beyaz bir nesne. Kutunun kenarları boyunca uzanan beyaz çizgiler görüntünün genel detayına katkıda bulunuyor.
Kişisel Gelişim

Bir Kuantum Fiziği Yaklaşımı: Schrödinger'in Kedisi

06 Eylül 2021
Kulaklık takan bir adamın yakın çekimi. Gözlük ve mikrofon takmaktadır ve kulaklık siyahtır. Gözleri görülebiliyor ve burnu kısmen görülebiliyor, köprüsünde bir çift gözlük var. Ağzı hafifçe açık ve yüz ifadesi odaklanmış ve ciddi. Yan tarafta siyah deri bir sandalye görülüyor ve arka planda siyah bir nesnenin yakın çekimi var. Adam omuzlarından yukarıya doğru görülüyor ve görüntüde büyük bir detay seviyesi var.
Tarihte Bugün

Modern Zamanların İkonik Dahisi Stephen Hawking

08 Ocak 2020