Sağlık Ekonomisi Nedir?

Sağlık ekonomisi neden önemlidir? Sağlık ekonomisi, sağlık yönetimi, tıp, iktisat, psikoloji, sosyoloji, epidemiyoloji hukuk dallarıyla birlikte hem bireyin hem de toplum sağlığıyla beraber sağlık kurumlarının yönetimi, sağlık hizmetlerinin nitelikli ve adaletli olarak verilmesinin sağlanması, olabilecek kaynak israfının önüne geçerek bazı çalışmalar gerçekleştirerek kendine ait felsefesi ve kurallarına yer verilen bağımsız bir bilim olarak tarif edilebilir.

Sağlık ekonomisi bilim ise hastalıklar üzerinden kazanç sağlama kar elde etmek veya tasarruf sağlama gibi verilen sağlık hizmetleri şeklinde düşünülmemelidir. Kaynakların savurganlıklarını en düşük seviyeye indirgemek için ve daha fazla kişinin sağlığına kavuşmasını amaçlar.

Sağlık ekonomisi tüm bireylere, kaynakların etkin dağıtımı ve bütün toplumda tedaviye gereksinim duyan kişilerin tedaviye ulaşmalarını planlar. Bu gerçekleştirirken en başta toplum sağlığını, ve sonrasında ise bireyin hasta olmasını engelleme ve sağlığının korunması, hasta olması durumunda, hastalığın ileri bir safhaya ilerlemesini engelleme, tedavi etme, tedavi edilemeyen bazı hastalıkların kontrol altına almayı amaçlar. Sağlık hizmetlerinde de kıt kaynakların varlığı, hizmetlerin etkin sağlanması için harcamaları ve finansmanı konu alan bilimden yardım alması sağlık ekonomisine ihtiyacı doğurmuştur.

Sağlık Ekonomisi Tarihi Nasıldır?

İkinci dünya savaşının akabinde, savaş anında bireylerde meydana gelen sağlık sorunları yükselmekle kalmamış, savaştan sonra sağ kalan kişilerin ve yeniden dünyaya gelenlerin sağlıklı yaşaması adına sağlık hizmetlerine duyulan ihtiyaçlar da yükselmiştir. Bu dönem itibariyle teknolojinin bir çok olanda göstermiş olduğu gelişmeler sağlık hizmetlerinde de kendini hissettirmiş ve teknolojinin sağlık hizmetlerin kullanılmasına paralel olarak, yeni yeni bilinmeyen maliyet kalemlerini ortaya çıkarmıştır.

Yaşanan bu durumların neticesinde Dünya Sağlık Örgütü’nün 1947 yılında sağlığı tarif ederken, bedensel ruhsal ve sosyal anlamda tam bir iyilik hali olarak tarif etmesi, bireylerin eskiye göre sağlık hizmetlerine ulaşmaları daha kolay hale getirmiştir. Durum böyle iken sağlık sigortalarının yaygınlaşması ve hatta zorunlu hale getirilmesi gibi kavramlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Çok talebin yaşanması, sağlanan hizmet maliyetlerini beraberinde getirmiştir. ‘21. yüzyılda yaşam sürelerinin giderek artması sağlık bakım hizmetlerinin kronik hastalık yönetimi daha fazla önem kazanmaya başlamıştır. Kronik hastalıklar genellikle yaşlı olmak üzere genç nüfusun da ilgilendiren sağlık hizmetlerine, en çok fayda gereksinim duyan gruplardandır.

Tarihte ilk defa ekonomi ve tıp deyimlerini beraber kullanan, 1963 yılında Nobel ödülüne laik görülen bilim adamı Prof . Kenneth Arrow olmuştur. Bilimsel makalesinde ekonomi kavramlarını ve tıbbi bakım endüstrisi olarak tercih etmiştir. Ayrıca Arrow “Uncertainities and the Welfare Economics of Medical Care isimli makalesinde sağlığın diğer ürünlerden ve hizmetlerden daha farklı bir yapısının olduğunu vurgulamış daha değişik bir yönetim penceresinden bakmayı, ekonomik yapısı ve sağlık maliyetleri kapsamında ele alınması gerektiğini bildirmiştir.

Günümüzde sağlık hizmetlerine hem ekonomik yapısı hem de diğer hizmetlerden farklı bir noktaya gelmesiyle Prof. Arrow haklı çıktığı görülmektedir. Kişilerin hayatlarını direkt etkileyen bu alanın piyasa koşullarına bırakılamayacağı, bırakılacağı zaman ise ortaya çıkabilecek herhangi bir başarısızlık durumunda tüketicilerin canıyla ödeyebileceği ortadadır. 1960 yılından itibaren bu alan kapsamında yapılan çalışmalar bilimsel dergilerde yayınlanmış, 1980 yılından sonra ise ilk defa The Journal of Health Economics adlı hakemli dergi yayınlanmıştır.

Hem Arrow’un ifade ettiği gibi Tıbbi Bakım, gerekse 1972 Grosman’ın “On The Concept Of Capital And The Demand For Health” isimli makalesinde ifade ettiği gibi sağlık bakım hizmetleri ekonomisi olsun; bu bölümde maliyetlerin hesaplanması, sürdürülebilir, akılcı, kaliteli talep eden kişilere ihtiyaçları doğrultusunda verilebilir sağlık hizmetleri, planlamalarının uygulanması için sağlık hizmetlerine uygun ekonomi bilimi gerekeceği görülmüştür.

Sağlık piyasasında ekonomik konularında en çok etkilenen ilaç sektörü piyasaları, yataklı tedavi kurumları ve aile sağlık merkezleridir. Sağlık bakım ve tedavi merkezlerinin sürekli maliyetlerinin artması, sağlık alanında ekonomi bilimine duyulan ihtiyacın artması sağlık ekonomisi gibi soyut bir kavramı koymak yerine sağlık bakım ekonomisi gibi somut denebilecek bir kavramı koymak yerinde olacaktır.

Sağlık Ekonomisinin Tanımı Nasıldır?

İlk insanın yaşamasından başlanarak toplumların oluşumuna varana kadarki süreçte, mal ve hizmetlerin sınırlı olması, ihtiyaçların sınırsız olduğu anlaşılmıştır. Ekonomi bilimi olarak ifade edilen bilim türü buradan ortaya çıktığı görülmüş, kıt kaynakları kullanarak kaynak dağılım yelpazesini genişleterek, sağlık ihtiyaçlarını bütün bireylere göre bununla beraber sağlık sorunlarına göre en çok ihtiyaçtan en az ihtiyaca göre dağıtma amacını gütmüştür.

Sağlık ekonomisi ise sınırlı kaynakları toplumun sağlığını korumak, geliştirmek, kişilerin hastalıklarını tedavi etme maliyetlerini göz önünde bulundurarak adil ve ihtiyaca uygun bir şekilde, kişilerin yaşam kalitesini artırarak ve toplum refahına dikkat ederek dağıtmaktadır.

Sağlık ekonomisinin en temel hedefi herhangi bir ülkenin bütün vatandaşlarına ödeme gücü yerine sağlık ihtiyaçlarına yönelik sağlık hizmetleri sağlamaktadır. Şayet ödeme gücüne bağlı olarak sağlık hizmetlerine ulaşılabilinmesi halinde sağlık hizmetlerinin dağıtımının esas alındığı ihtiyaç ve hakkaniyet zarar ve sağlık hizmetleri harcaları daha fazla artacaktır. Çünkü sağlık hizmetlerini veren hekimler bir taraftan talep oluşturup diğer bir taraftan ise talebi yönlendirme potansiyeline sahip olduğu ortadadır.

Sağlık talebini, hasta da ilk sağlık şikayetlerinin ortaya çıktığı andan itibaren, yönlendiren, takip eden ve oluşabilecek bir hastalık durumuna karşı engel olabilen, hastalığın gelişmesi durumunda ilerlemesine engel olmaya çalışan bir mantık silsilesi yalnız tıp bilimi ile entegreli olmuş bir sağlık ekonomisi ve maliyet takibiyle mümkün olabilir. Sağlık bakım ekonomisi insan sağlığının korunması, geliştirilmesi ve gerektiğinde tedavi kapsamında hekimin hizmet verme çalışmalarını sınırlayan, hastanın yaşam kalitesinin bozulmasına istinaden ucuz maliyet hizmeti zorlayan ve tedavi olunması gerekirken ekonomik giderleri öne çıkaran bir bilim olarak görülmemelidir.

Tanımları akılda daha fazla kalıcı olmasını sağlayarak sağlık ekonomistleri insan hayatlarını parayla ölçemeyecek kadar kıymetli olduğunu bilen bilim adamlarıdır. Sağlık ekonomisinin ana düşüncesi “insan hayatının kurtarılmaya değerli olup olmadığı“ veya hangi bireyin hayatını kurtarılacağı”, “kadın, erkek, çocuk, genç, yaşlı, genç” gibi yaklaşımlarla rağbet etmek yerine hangi yöntemle en fazla hayatın kurtarılacağı ya da kaynakların hangi alanlara ayrılmasıyla daha çok sağlıklı yaşam elde edilebileceği” konuları üzerinde hesaplar yapmaktır.

Sağlık Ekonomisi Nasıl Bir Bilimdir?

Sağlık ekonomisi, sağlık yönetimi, tıp, iktisat, psikoloji, sosyoloji, epidemiyoloji hukuk dallarıyla beraber hem bireyin, hem de toplum sağlığıyla beraber sağlık kurumlarının yönetimi, sağlık hizmetlerinin nitelikli ve adaletli olarak verilmesinin sağlanması, olabilecek kaynak israfının önüne geçerek bazı çalışmalar gerçekleştirerek kendine ait felsefesi ve kurallarına yer verilen bağımsız bir bilim olarak tarif edilebilir.

Sağlık Ekonomisini Kim Ortaya Koymuştur?

Tarihte ilk defa ekonomi ve tıp deyimlerini beraber kullanan, 1963 yılında Nobel ödülüne laik görülen bilim adamı Prof . Kenneth Arrow olmuştur. Bilimsel makalesinde ekonomi kavramlarını ve tıbbi bakım endüstrisi olarak tercih etmiştir.

Sağlık Ekonomisinin Amacı Nedir?

Sağlık ekonomisinin ana düşüncesi “insan hayatının kurtarılmaya değerli olup olmadığı" veya "hangi bireyin hayatını kurtarılacağı” , “kadın, erkek, çocuk, genç, yaşlı, genç” gibi yaklaşımlarla rağbet etmek yerine hangi yöntemle en fazla hayatın kurtarılacağı ya da kaynakların hangi alanlara ayrılmasıyla daha çok sağlıklı yaşam elde edilebileceği” konuları üzerinde hesaplar yapmaktır.