Mali Müşavir Nedir? Nasıl Olunur?

Ticaret, hayatımızda çok büyük önem taşır. Gerek küçük işletmeler gerek büyük kurumsal firmalar ticari faaliyetlerde bulunurlar. Bu ticari faaliyetlerin yürütülmesinde, planlama ve değerlendirme yapmak için muhasebe hizmeti kullanılır. Mali müşavirler, şirketlerin finansal işlemlerinin yürütülmesinde görev alırlar. Bu yüzden mali müşavirlere her zaman ihtiyaç bulunur. Mali müşavirlik, temel ve devam edecek mesleklerdendir. Mali müşavir olmak için öncelikle mesleği sevmek gerekir.

İlgili eğitim: Genel Muhasebe Eğitimi

Mali müşavirler, firmaların finansal bilgilerini ölçme ve bilgi verme ile ilgili çalışmalar yaparlar. Tüm işlemlerle ilgili şirket yetkililerine karar vermeleri için finansal bilgileri toplayarak, raporlarlar. Bu yüzden mali müşavirler iş hayatında çok önemlidirler. Mali müşavirliğin çalışma sistemi evrenseldir. Ülkelerin kendilerine özel durumları  dışında standart ve norma uygun bir sistem olması gerekir.

Mali Müşavir Nedir?

Mali müşavir, ticari işletmelerin defter tutma, beyanname verme gibi tüm muhasebe ve finansal hizmetlerinin, 3568 sayılı meslek kanunu ile yetkilendirilen kişilerdir.

Mali Müşavirlerin Görevleri

• Defter tutmak : Ticari bir işletmenin muhasebe işlerini kaydetmeye defter tutma denir.

• Bu defterleri şirket içinde çalışan mali müşavirlerin yanı sıra şirket dışında bağımsız çalışan mali müşavirler de tutabilir.

• Mali tabloların hazırlanması : İşletmelerin muhasebe işlerinde uygulanan temel mali tablolar, bilanço ve gelir tablosudur. Bu tabloların  haricinde yardımcı finansal (mali) tablolar da bulunmaktadır.

• Beyannamelerin hazırlanması ve onaylanması : Ticari bir işletmenin hazırlamak zorunda olduğu tüm beyannameleri (KDV, muhtasar, kurumlar vergisi vs.) hazırlar ve imzalar. 

• Eğer bordro hizmeti veriyorsa SGK beyanlarını da hazırlamak görevleri arasındadır.

• Teknik destek: Ticari kuruluşun muhasebe sisteminin alt yapısını kurar. Hesap planlarını, muhasebe programı raporlarını  organize eder.

• Denetim : Eğer gerekirse ve istenirse firmalara denetim hizmeti verebilir.

• Tahkim ve bilirkişilik : Anlaşmazlık durumlarında bazen devlet kurumları kendi memurları yerine bilirkişi tabir edilen konunun uzmanına durumu iletir.

Mali müşavir olmak için öncelikle mesleği sevmek gerekir. İyi bir motivasyon ile aşağıdaki şartları da yerine getirdikten sonra serbest muhasebeci mali müşavir olunabilinir.

• T.C. vatandaşı olmak,

• Medeni hakları kullanabilme ehliyeti olması,

• 5 yıldan fazla ceza almamış olmak,

• Herhangi bir cezadan dolayı görevden alınmamış olmak,

• 4 yıllık işletme, hukuk, iktisat, muhasebe, kamu yönetimi, maliye, siyasal bilimler veya bankacılık bölümlerinden birinden mezun olmak,

• Serbest muhasebeci mali müşavir stajı giriş sınavında başarılı olup 3 yıl staj yapmak,

• Stajın bittikten sonra serbest muhasebeci mali müşavir yeterlilik sınavını vermek

Mali Müşavirler iki gruba ayrılır.

• * Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler (SMMM)

SMMM yani Serbest Muhasebeci Mali Müşavir iki şekilde çalışır;

Bağımsız olarak : Özel bir şirkette çalışmadan, kendi işini kurarak mali müşavirlik yapabilirler. Hizmet verebilmek  için kendi ofislerinin olması gerekmektedir. Ofis açabilmek için ise mali müşavirin bağlı olduğu odadan (örneğin İSMMMO – İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası) büro tescil belgesi alınması şarttır. Birden çok meslek mensubu bir araya gelerek ortak bir ofis de açabilirler.

Bağımlı olarak : Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler, bir şirkette çalıştıklarında bağımlı olarak çalışmış olurlar. Bağımlı olarak çalıştıklarında , çalıştığı şirket dışındaki  başka ticari kurumların mali müşavirliğini yapmaları yasaktır. Şirket içi kontrolün daha sağlıklı yürümesi ve kontrolü açısından şirket yetkilileri, serbest muhasebeci mali müşavirleri kendi bünyelerinde çalıştırmak isterler.

• Yeminli Mali Müşavir (YMM)

Yeminli mali müşavirlerin defter tutması yasaktır. O yüzden defter tutmak hariç, serbest muhasebeci mali müşavirlerin tüm yaptığı işleri yaparlar. Çalışmalarının bazılarını devlet adına da gerçekleştirdiklerinden dolayı ticari bir işletmeye bağımlı çalışmazlar. Kendi ofislerini açarlar.

Yeminli mali müşavir olmak için şartlar aşağıdaki gibidir;

• 10 yıllık serbest muhasebeci mali müşavir olmak ,

• Yeminli Mali Müşavir sınavını kazanmak,

• Sınavda başarılı olduktan sonra kanunlara ve ahlaka uygun hareket edeceklerine dair yemin edilmesi.

Mali Müşavir Nasıl Olunur?

Mali müşavir olmak için hukuk, iktisat, maliye, muhasebe, bankacılık, işletme, kamu yönetimi ve siyasal bilimler dallarından herhangi birisinden, lisans mezunu olmak gerekir. Ayrıca mesleki yeterlilik sınavlarını kazananları, 3 yıllık staj dönemi bekliyor. 8 sene sürecek eğitim ve staj ile mesleğe geçiş yapılabiliniyor. Mali müşavir adayları stajlarını serbest muhasebeci mali müşavir ya da yeminli mali müşavir bürolarında, yine serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavir şirketlerinde, serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavir gözetim ve denetimi altındaki şirketlerde yapabilirler.

Mali müşavir olmak isteyen kişinin, sınavı kazandıktan sonra staj yerini bulması için 2 yıl zamanı vardır. Staj için sigortanın başlaması gerekir. Aksi durumda staj dosyası iptal edilir. Staja başlama sınavı yılda 3 defa, Mart, Temmuz ve Kasım dönemlerinde yapılır. Staj başvuruları ise, Nisan, Ağustos ve Aralık dönemlerinde serbest muhasebeci mali müşavir odalarına dosya açtırılıp  yapılabilir. Sınava Türkiye genelinde Ankara, İzmir ve İstanbul’da girilir.

Staj öncesi girilen sınav iki bölümden oluşur. Serbest muhasebeci müşavir yeterlilik sınavında; genel yetenek ve genel kültürden 20 (Matematik, Türkçe, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi derslerine son dönemde İngilizce de eklenmiştir), alan bilgisinden de 100 soru olmak şartıyla (Finansal Muhasebe, Maliyet Muhasebesi, Muhasebe Denetimi, Finansal Tabloların Analizi, Meslek Hukuku, Vergi Hukuku, Genel  Hukuk ve Sermaye Piyasası Mevzuatı dersleri) 120 soru sorulur.

Yeminli mali müşavirlik yeterlilik sınavında ise; İleri Düzeyde Finansal Muhasebe, Yönetim Muhasebesi, Finansal Yönetim, Vergi Tekniği, Revizyon, Denetim, Raporlama ve Meslek Hukuku, Gelir Üzerinden Alınan Vergiler, Servet ve Harcama Üzerinden Alınan Vergiler, Sermaye Piyasası Mevzuatı ve Dış Ticaret ve Kambiyo Mevzuatı konuları yer alır. Staj için  dosya açıldıktan sonra 3 yıl içerisinde, sınavda başarılı olunmaz ise, staj dosyası iptal olur. Ama mali  müşavir adayı daha sonra tekrar dosya açtırıp sınavlara girebilir.

Stajı hiç ara vermeden devam ettirmek gerekir. Ancak staj yapılan kuruluşun yönetim kurulu kararı ile staja 6 ay ara verilebilinir. Bazı özel durumlar (askerlik, hamilelik gibi), stajdan sayılmamaktadır. Eksik kalan süre, staj süresine eklenir. Ücretli izinler ise staj sürelerine sayılır. Staj devam ettiği sürece sigorta primleri 30 gün üzerinden ödenir. Eğer stajer birden fazla yerde sigortalı ise stajları iptal edilir. Staj bittiği zaman Bağkur ve Emekli Sandığı’nda bir kaydı yoktur yazısı alınması zorunludur.

Mali müşavirlik mesleğinin kanunu gereği mali müşavirler ve stajyerler kendi adlarına ticari faaliyette bulunamazlar. Sadece Anonim Şirket ve Limited Şirketlere ortak olabilirler ama imza yetkisi alamazlar. Mali Müşavir odalarının verdiği eğitimlerden bilgisayar, serbest muhasebeci mali müşavir hazırlık ve ingilizce kursu eğitimleri en fazla 6 aya kadar staj süresinden sayılır. Ayrıca özel ve kamu kuruluşlarında muhasebenin tüm faaliyetlerinde birinci derece imza yetkisi ile çalışıyorlarsa, bu durumu kanıtladıkları takdirde çalıştığı süreler stajdan saydırabilir.Yüksek lisans yapan mali müşavir adayları da bir yılı stajdan saydırabilirler.

3 yıl süren staj bitince, bağlı bulunan serbest muhasebeci mali müşavir odasından dosya kapama işlemleri yapılır. Ardından serbest muhasebeci mali müşavirlik yeterlilik sınavlarına girilir. 7 dersten oluşan mali müşavir yeterlilik sınavının her dersinin geçme notu  50 puandır. Ancak tüm derslerin ortalamasının 60 puan olması gerekir. Sınav hakkı her ders için 2 yıldır. Eğer 2 yıl içerisinde sınavlardan başarılı olunmaz ise, 2 yıl bekledikten sonra tekrar sınavlara girilebilinir.

Yeterlilik sınavının sonuçları bağlı olunan muhasebeciler odasına teslim edildikten sonra ruhsat harçları yatırılarak odaya kayıt yaptırılır. Ruhsat çıktıktan sonra mali müşavir olunabilinir. Mali müşavir olup, ruhsatı  aldıktan sonra da, kendine ait  muhasebe bürosu, muhasebe şirketi, denetim bürosu, denetim şirketi açarak bağımsız çalışabilir ya da özel şirketlerde imza yetkisi kullanarak bağımlı olarak çalışabilinir.

Mali Müşavirler Ne Kadar Kazanır ?

Yeminli mali müşavirler  ve serbest muhasebeci mali müşavirler, hem bağımlı hem de bağımsız çalışma olanakları bulunmasından dolayı,hemen iş bulamama durumlar ile karşılaşmaları çok nadir görülmektedir. Her işletmenin bir muhasebesi ve danışmanı bulunması zorunlu olduğundan Türkiye’nin her ili ve ilçesinde iş bulma olanakları yüksektir. Günümüzde çok sık değişen mevzuatlar ve ticaret, hukuk, finans, işletmecilik, denetim alanlarındaki gelişmelerden dolayı her geçen gün mali müşavirlere ihtiyaç artmaktadır. Eğer bir şirkete bağlı bir serbest muhasebeci mali müşavir olarak çalışılıyorsa, diğer muhasebe görevlilerine göre 1.5- 2 katı kadar daha iyi kazanılır. Bağımsız çalışan bir serbest  muhasebeci mali müşavirler, en kötü haliyle bağımlı çalışan mali müşavir kadar kazanır. Bunun yanı sıra işindeki başarısı ve müşteri  portföyüne göre de kazancı artabilir.

Bir yeminli mali müşavir (YMM) en çok kazanan meslek gruplarındandır. Tüm bu çalışmalardan başka denetim şirketlerinde de görev alabilirsiniz. Vergi denetçisi ya da bağımsız vergi denetçisi çalışabilmenin yanı sıra, bağımsız olarak kendi bürolarınızı da açabilirsiniz. Bunun için bağlı oldukları odadan tescil belgesi almanız gerekmektedir. Mali Müşavirlik mesleğinin kazancı iyidir. Özellikle bu yüzden de tercih sebebidir. KPSS B, KPSS A, YDS ve ALES gibi sınavlarda başarılı olamayan fakat kendi bölümlerine uygun meslek seçmek isteyenler mali müşavir olabilirler. Mali müşavirlerin kazanç durumu, enflasyon oranlarına ve mali müşavir deneyimine göre değişir. Kendini yetiştirme, bilgi, deneyim ve çalışma performansına göre maaşları artmaktadır.

Mali müşavirlerin aldığı maaşlar özel ve devlet sektörde çalışma durumuna  göre değişmektedir. Masa başında çalışan mali müşavirler, ticari firmalar için daha önemlidirler. Şirket içinde yapılan tüm çalışmalar kontrol edilebilmesi için tercih edilirler. Çünkü mali müşavirlerin ufak bir hatası şirketin finansal olarak sıkıntıya girmesine ya da yasal olarak sorun yaşamasına sebep olur. Bu yüzden mali müşavirler işlerinde çok dikkatli olmalıdırlar. Alacakları maaşlar da, deneyimlerine, yaptıkları işin kalitesine göre değişir.

Mali Müşavir Mesleğinin Gerektirdiği Özellikler Nelerdir?

 Mali Müşavir olmak isteyenlerin belirgin özellikleri bulunmaktadır.

• Sayısal düşünme yeteneği olan,

• Ayrıntılara dikkat eden,

• Ofis ortamında çalışmaktan, sayılarla uğraşmayı seven,

• Mevzuat takibini yapabilen,

• Günümüzün ihtiyaçlarına cevap verebilen,

• Devamlı kendini geliştiren,

• Yenilikleri takip eden ve yeniliklere açık olan,

• Meslek ahlakına uygun davranan,

• Çalıştığı kişi ve kuruluşlara karşı dürüst ve güvenilir olan,

• Düzenli, sorumlu, sabırlı ve dikkatli kimseler olmaları gereklidir.

Mali Müşavirler, çalışmalarında sayılarla  ilgilidirler. Çalışma ortamı düzenlidir. Verdiği hizmet sırasında , bazen işletme sahipleriyle, Maliye Bakanlığı personeliyle, bağlı olduğu meslek kuruluşlarıyla ve meslektaşlarıyla etkileşim halindedir.

Mali müşavir olabilmek için tüm eğitimlerden, staj döneminden, başlama ve yeterlilik olmak üzere çok zor iki sınavdan başarılı olmak gerekir. Mezun olan ve meslekte ilerlemek isteyen  5 yıl süren bir döneme girer. Ayrıca sınav harcı, dosya ücretleri, sınav giderleri (yol, konaklama, yeme-içme vb.), ruhsat harcı gibi giderler için yaklaşık 10.000,00-TL gibi bir giderleri harcamak zorundadır.                  

Mali Müşavirlik Mesleğinde İlerleme

Mali müşavirler, bağımlı olarak çalıştığı şirkette, muhasebe müdür yardımcısı, muhasebe müdürü, yönetim danışmanı, vergi danışmanı, mali koordinatör, iç denetim yöneticisi, iç denetim uzmanı, mali işler müdürü, mali işlerden sorumlu genel müdür yardımcısı ve genel müdür olarak görev alabilirler. Ayrıca mali müşavirler, eğer Kamu Gözetim Kurumu tarafından belirlenen tüm şartları yerine getirirlerse “Bağımsız Denetçi” olabilirler. Bu şartların yanı sıra sınavda da başarılı olurlarsa, denetçi yardımcısı, bağımsız denetçi, kıdemli denetçi, baş denetçi, sorumlu ortak baş denetçi olabilirler ve meslekte yükselebilirler.

Türkiye İç Denetim Enstitüsünün açıkladığı tüm şartları taşıyan mali müşavirler,  “CIA (Uluslararası İç Denetçi)” olabilirler. Başarılı ve ilgili şartları taşıyan kişiler iç denetçi yardımcısı, iç denetçi, iç denetim uzmanı, iç denetim yöneticisi olarak çalışabilirler. Yüksek lisans yapan mali müşavirler “Bilim Uzmanı”, doktora yaparak da “Doktor” olarak meslekte gelişebilirler.Bu unvanları alarak muhasebe, finansman, ekonomi ve işletmecilik konularında uzman olan mali müşaviler, ilgili konulardaki uzmanlıklarını tasdiklemiş olmaktadırlar.

Ayrıca mali müşavirler, YÖK tarafından belirlenen bazı şartları yerine getirirlerse üniversitelerde araştırma görevlisi ve öğretim görevlisi kadrolarına geçebilirler. Özellikle özel üniversiteler Muhasebe, Finans, Ekonomi, İşletme, İktisat bölümlerine araştırma görevlisi ve öğretim görevlisi olan  mali müşavirleri tercih ederler.

Mali müşavirliğe benzer meslekler ise;  Noter, Vergi Müfettişleri, Sigorta Müfettişleri ve Bankacılıktır. 

Denetçi Nedir?

Denetim faaliyetini yürüten, mesleki bilgi ve deneyime sahip, bağımsız davranabilen ve yüksek ahlaki nitelikler taşıyan uzman bir kişidir.

Denetçiler; Bağımsız denetçiler, iç denetçiler, kamu denetçiler olmak üzere üç gruba ayrılır.

Bağımsız denetçiler; Yetkilendirilmiş Yeminli Mali Müşavirler (YMM),  Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler (SMMM), SPK Tarafından kabul edilmiş dış denetim şirketleri ve  Bankalar Bağımsız Denetçileri’dir. Bir kişi veya kuruluşa bağımlı olmadan, resmi olarak kabul edilmiş muhasebe ilkeleri ve esaslarına dayalı olarak  mali tabloların doğruluğunu  araştıran kişiye Bağımsız Denetçi denir. 3568 sayılı yasa ile denetim yetkisi Serbest muhasebeci mali müşavir ve  Yeminli mali müşavirlere verilmiştir.  Mali müşavirler ayrıca,  faaliyet denetimi ve uygunluk denetimi de yaparlar. Asıl görevi, tüm mali tabloları incelemek ve onların doğruluğu hakkında görüşlerini sunmaktır.Mali tablolardaki olası  hata ve hilelerin bulunması, kanunsuz işleri tespit etmek gibi sorumlulukları da vardır.

• İç Denetçiler:  Bir ticari işletmenin yönetim ile ilgili sorumluluklarını doğru bir şekilde  yerine getirmelerine yardımcı olmak amacıyla işletmenin iç denetim hizmeti yaparlar.

İlgili eğitim: İç Denetim Eğitimi

• Kamu Denetçileri: Kamusal örgütlere bağlı olarak çalışırlar. SGK müfettişleri, maliye müfettişleri vb. uygunluk denetimi yaparlar.

• Denetim: Ticari işletmelerin yürüttüğü çalışmalarının,  önceden belirlenen şartlara uygun olup olmadığını araştırmak ve sonuçları da  bildirmek amacıyla  kanıt toplayan ve bu kanıtları değerlendiren bir sistemdir.

• Muhasebe Denetimi: Ticari faaliyetlerin muhasebe belgelerinin, verilerinin ve bilgilerinin doğruluğu hakkında sonuca ulaşmak için  geliştirilen muhasebe dalıdır.