Karar Nasıl Verilir?
Konu | Açıklama | Önemi |
---|---|---|
İnsan Kararı | İnsanın ailesinden, toplumun kurallarına, dünyanın etkisine kadar birçok faktöre dayalı olarak karar verme süreci | Karar verme, insanın hayatında önemli bir rol oynar ve onun davranışlarını, tutumlarını ve eylemlerini belirler. |
Ekonomi ve Psikoloji | Karar verme sürecini etkileyen iki ana faktör olup insan davranışlarının temelini oluşturur. | İnsan kararlarının anlaşılmasında ve tahmin edilmesinde çok önemlidir. |
Teknoloji ve Algoritma Oluşturma | İnsan kararlarının ve davranışlarının derlenmesi ve analiz edilmesi için kullanılan teknolojik araçlar. | İnsan davranışlarını öngörmek, anlamak ve kontrol etmek için yeni ve etkili bir yöntem sağlar. |
Davranışsal Ekonomi | İnsanların ekonomik kararlarını ve bu kararların psikolojik etkilerini inceleyen ekonomi dalı. | İnsan davranışlarının ve kararlarının daha iyi anlaşılmasında etkili bir rol oynar. |
Psikolojik Analiz ve Testler | Kişilik özelliklerini ve zihinsel süreçleri analiz etmek ve değerlendirmek için kullanılan psikolojik teknikler ve gereçler. | İnsan doğasını anlamada ve bireylerin davranışlarını tahmin etmede önemli bir araçtır. |
İnsan ve Makine İlişkisi | Teknolojinin gelişmesi ile birlikte, makinelere 'insan nedir?', 'insan nasıl düşünür?', 'insan nasıl karar verir?' sorularının öğretilmesi. | İnsan-makine etkileşimini daha verimli ve etkin hale getirebilir. |
Karar Verme Süreci | İnsanın bir seçenek hakkında karar verme süresi ve süreci. | Bireyin değerlendirme, analiz ve seçim yapma yeteneklerini etkiler. |
Gelecekteki Uygulamalar | Psikoloji, ekonomi ve teknolojinin birleşimi ile oluşturulacak yeni platformlar ve uygulamalar. | İnsanlık için kullanışlı ve yenilikçi çözümler sunabilir. |
Rasyonellik | İnsanların karar verme sürecinde genellikle en iyi sonucu sağlayacak seçeneği seçme eğilimleri. | İnsanın karar verme kapasitesinin anlaşılmasını sağlar. |
Koşullanmış Öğretimler | İnsanın karar verme sürecinde etkili olan öğrenilmiş bilgiler ve deneyimler. | Davranışların ve tutumların kökenine ışık tutar. |
İnsan zihinsel ve fiziksel alan kaplayan sorumluluk sahibi bir mekanizmadır. İnsanı somutlaştıran sadece beş duyu organının işlevselliği değildir. Zihinsel argümanların düşünce süzgecinden geçip anlamlı ve tutarlı hale gelmesidir. Canlılığın etkileşimi seslere duyarlı olmak ve etkiye tepki biçimiyle yani konuşmakla mümkün olur. Ve insan konuşur, kimi kelimelerle kimi yazarak. İnsanın dünyaya karşı ilk devrimidir artık konuşmak.
Konuşmak Neyi İfade Eder?
Düşüncelerin hayat bulmuş halini yani kelimeleri ifade eder. Zihnin dehlizinden yansımasını bulduğu, önceden beynin kaydettiği anı deposundaki kodlarla eşleşen, geçmiş deneyimler ve koşullanmış öğretilerin etkisi altında çağlayan düşünceler artık kelimelerdir. İnsan kelimeler aracılığıyla düşüncelerini aktarır.
Artık kendisi dahil tüm dünyayı etkileyecek zincirin bir halkası oluvermiştir. Düşünmek için bir zaman ayırsa da insan, aslında düşünmediği bir zaman yoktur. Hayal ederek, hummalı bir hazırlık içerisinde, düşünüyorum bilincine varmadan istemsizce. Ama her daim düşünme eylemi içindedir. Düşüncelerinin tahlili son aşamada karar vermektir. İnsan etkileşimle karar verir. Karar verme sonucu ekonomi ve psikoloji alanında argüman elde edilmiş olur. Çünkü insan insanlığın portatif halidir.
İnsan Nasıl Karar Verir?
Doğduğu coğrafyadan yetiştiği çevreye,
Ailesinin hayata bakışını oluşturan geçmiş kuşakların etkisiyle,
Toplumun gözle görülmeyen kuralları altında,
Gözünü dünyaya açtığı anda kayda başlayan bilinçaltı eşliğinde,
Gözlemleyerek,
Koşullanmış öğretilerle,
Kendi kararlarını kendisi verdiğini zannederek
karar verir.
İnsan Kararını Niteleyen İki Temel Unsur: Ekonomi ve Psikoloji
İnsan toplumun yapı taşıdır. Toplumun genel yapısını anlamak, anlamlandırmaya çalışmak insanı tanımakla başlar. Çünkü insan dünyaya, dünya İnsana müpteladır. Varoluşsal olarak insan kendini rasyonel varsayar. Mutluluk arayışı içindedir. Maksimum fayda sağlayan her fiilde minimum kayıp yaşamak ister. İşte bu temel düşünce insanın zayıf noktasıdır.
Kararlarındaki akıldışılık kendini gizleyen illüzyonist bir helezonla insanı çepeçevre sarmıştır. Psikoloji bilimi sayesinde insan davranışlarını tanımak ön koşuldur. İnsan anlaşılmaya ihtiyaç duyar. Psikoloji insanı anlama ve karar verme yaklaşımı test ederek önemli bir adım atmış olur. Günümüzde halihazırda yapılan ve geliştirilmeye açık olan davranışsal ekonomi alanındaki deneyler psikoloji alanına yardımcı kaynak oluşturmaktadır.
Bütün elde edilen bulguların geniş perspektiften analiz etmesi ise, teknoloji yardımıyla mümkün olur. Ekonomik göstergelerde homojen insan yapısını özgünleştirmek bu alanda yeni kullanım olanağı sunmaktadır. Ekonomi ve psikolojinin son on yıldaki sıkı ilişkisini teknoloji ile buluşturacak yeni bir platform oluşturulmaktadır.
Sonuç Yerine
Gelişen teknoloji sayesinde insanlığa sunulan yenilikler ve kullanım kolaylıklarının yanı sıra makinelere ‘insan nedir?’, ‘insan nasıl düşünür?’, ‘İnsan nasıl karar verir?’ öğretilecektir. Bu amacın gerçekleşmesinin ön koşulu insanın kendini tanımasıdır. ‘İnsan nasıl karar verir?’ tezinden yola çıkarak el birliğiyle kaynak veri oluşturulacak ve analizleri yapılacaktır.
Psikoloji alanındaki kişilik testleri ve anketler temel adımdır. Davranışsal ekonomi alanında hali hazırda yapılan deneyler teknoloji kapsamında algoritmalara dönüştürülecektir. İnsan tahmin edildiği kadar karmaşık değildir. Davranışların sonucu akıldışı kararlar bile olsa öngörülebilir bir tahmin söz konusudur.
İnsanlığın Algoritması
İnsan rasyonel olduğuna inandığı sistem içinde nasıl karar alır? Kararlarını hangi argümanlara dayandırır? Ne gibi faktörlerden etkilenir? Bu ve buna benzer temel savların en nihai amacı çalışmaları derlemek, çeşitli kaynaklarla veri oluşturmak ve yazılım dünyasında insanlığın portatif bir algoritmasını oluşturmaktır.
Ekonomi bünyesinde davranışsal ekonomi ana kaynak yapısını oluşturacak. Psikoloji bilimi yöntemleri kullanılarak kaynak içeriği geliştirilecek. Nihai olarak da teknolojinin sınırsız gelişimi sayesinde öngörülebilir tahminleri nitelikli ve sağlam argümanlar sunulacaktır.
İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.