Evrenin En Karmaşık Yapısı: Beyin
Beyin Bölümü | Konumu ve Yapısı | Görevi |
---|---|---|
Beyincik | Oksipital lobun altında yer alır. | İnce el hareketlerinin, konsantrasyon ve dengenin sağlanmasında rol alır. |
Beyin sapı | Beynin omuriliğe olan uzantısıdır. | Yaşam ile ilgili olayları kontrol eder. Örneğin; nefes alıp verme, kalp atışı ve tehlike durumlarındaki gerçekleştirilen refleksler. |
Ön (frontal) lop | Beynin en ön kısmında yer alır. | Bilinçli düşünme ve hareket etme işlemleri bu lop sayesinde gerçekleşir. |
Yan (parietal) lop | Beynin yan kısımlarında yer alır. | Duyguları işlemekken bunun yanında nesnelerin kullanılması ve mekan analizi gibi konularda görev alır. |
Arka (oksipital) lop | Beynin arka kısmında yer alır. | Görme ile ilgili işlemleri kontrol eder. |
Şakak (temporal) lobu | Beynin yan kısımlarında bulunur, kulakların hemen üzerindedir. | Ses ve koku duyusunun anlam bulduğu loptur. Yüzler ve mekanlar gibi somut şeylerin anlaşılmasını sağlar. |
Talamus | Limbik sistem içinde yer alır. | Vücudumuzdan gelen sinyallerin anlamlanıp gerekli yerlere sevk eden bölümdür. |
Hipotalamus | Limbik sistem içinde yer alır. | Kan basıncı, beslenme, korku, nefret, homeostaz ve cinsel davranışlardan sorumludur. |
Amigdala | Limbik sistem içinde yer alır. | Agresif davranışların oluşmasına neden olan kısımdır. |
Hipofiz bezi | Hipotalamus’un altında yer alır. | Vücudumuzun hormon yönetim işlemi buraya aittir. |
İnternet üzerinden saniyede 9000 tweet atılıyor, 2.9 milyon e-posta atılıyor, 4300 skpye araması yapılıyor, Youtube’den 82.000 video izleniyor. Bu verilere rağmen internet ağı 1300 gramlık insan beyninin çok gerisindedir. Beynimizde dünyada internete bağlanan tüm cihazlardan daha fazla bağlantı noktası vardır. Üstelik en şaşırtıcı şey internet dünya enerjisinin %10’unu harcarken beyin 15W bir ampulü yakacak kadar enerji harcar.
Beyin vücudumuzun yönetim merkezidir. Hareket etmemizi, düşünmemizi, hissetmemizi, öğrenmemizi hatta kalbimizin atmasını ve nefes alıp vermemizi gibi yaşamsal faaliyetlerimizi kontrol eder. Ortalama ağırlığı 1300 gram olan yağ, su, protein, şeker ve tuzdan oluşan bu yapı bütün vücuda hükmeder. Bizi biz yapan şey beynimizdir. Peki o bizim her şeyimizi kontrol ederken, biz onu ne kadar tanıyoruz?
Beyin Vücudu Nasıl Yönetir?
Beynin %90’ı glia hücrelerinden %10’u da nöronlardan oluşur. Glia hücrelerinin görevi nöronları desteklemektir. Nöronların göreviyse bilgeleri alıp, depolayıp, işleme sokmaktır. Beyinde 86 milyar nöron bulunmakta ve bu nöronlar birbirleriyle 1 katrilyon bağlantı yapmaktadır. Nöron (sinir hücreleri) dendrit, sinaps ve aksonlardan oluşur. Dendrit, sinaps ve aksonları bir ağaç gibi düşünebilirsiniz.
Bir ağacı nöron farz edelim; Ağacın dalları dendritler, dalların birleştiği yer sinaps, ağacın gövdesi akson ve ağacın kökü de başka bir nöronun dendritleridir. Bu bölümler sayesinde bilgi, elektrokimyasal işlemlerle taşınır. Bu işlemler bir mili saniyede gerçekleşir ve saniyede 500 kez tekrarlanabilir. Nöronlar beyinden omuriliğe ve buradan tüm vücuda yayılır. Böylelikle beyin tüm vücutla bağ kurmuş olur. Alıcı nöronlar uyartıları alır ilk omuriliğe daha sonra beyne iletir. Burada anlamlanan uyartılara cevaplar oluşur ve tekrar vücudun gerekli yerlerine nöronlar yardımıyla gider. Motor nöronlar sayesinde vücut dış alemdeki olaylara reaksiyon verir.
Beynin Yapısı
Beyin vücutta en iyi korunan organdır. Dış yapısı kranium denilen kemik yapıdan oluşmaktadır. Beyin ile bu yapı arasında BOS (beyin omurilik sıvısı) bulunur. Beyin jölemsi bir kıvamda olduğu için BOS un içinde yüzer. 1300 gram olan beyinin ağırlığı 50 grama kadar düşer. Bu sayede beyin çarpma anında kendi kendine baskı yapıp ezilmesi engellenir. Beyinden çıkan sinirler omurilikte çaprazlama yapar, daha sonra vücuda yayılır. Bu yüzden beynimizin sağ tarafı vücudumuzun sol tarafını yönetirken, sol tarafı vücudumuzun sağ tarafını yönetir. Beyin, beyincik ve beyin sapı gibi ana bölümleri vardır. Bunun yanında frontal (ön) lop, parietal (yan) lop, oksipital (Arka) lop, şakak (temporal) lobu, ve limbik sistem vardır. Peki bu alanlar vücudumuzdaki hangi işlerden sorumludur şimdide öğrenelim.
Beynin Bölümleri ve Görevleri
Beyincik: Oksipital lobun altında yer alır. İnce el hareketlerinin konsantrasyonunda ve dengenin sağlanmasında rol almaktadır.
Beyin sapı: Beynin omuriliğe olan uzantısıdır, beyin ile omurilik arasındaki bağlantıyı sağlar. Yaşam ile ilgili olayları kontrol eder. Örneğin; nefes alıp verme, kalp atışı ve tehlike durumlarındaki gerçekleştirilen refleksler.
Ön (frontal) lop: Hareket etmemiz bu lop sayesinde gerçekleşir. Aynı zamanda bilinçli düşünme yeteneğimizde bu lobun kontrolü altındadır.
Yan (parietal) lop: En önemli özelliği duyguları işlemekken bunun yanında nesnelerin kullanılması ve mekan analizi gibi konularda görev alır.
Arka (oksipital) lop: Görülen her şeyin anlam bulduğu yerdir.
Şakak (temporel) lobu: Ses ve koku duyusunun anlam bulduğu loptur. Diğer bir görevi de yüzler ve mekanlar gibi somut şeylerin anlaşılmasını sağlar.
Limbik sistem: Talamus, hipotalamus, amigdala ve hipofiz bezinden oluşmaktadır.
Talamus: Vücudumuzdan gelen sinyallerin anlamlanıp gerekli yerlere sevk eden bölümdür.
Hipotalamus: Kan basıncı, beslenme, korku, nefret, homeostaz (iç denge) ve cinsen davranışlardan sorumludur.
Amigdala: Agresif davranışların oluşmasına neden olan kısımdır.
Hipofiz bezi: Hipotalamus’un altında yer alır ve vücudumuzun hormon yönetim işlemi buraya aittir.
Tüm bunları öğrenip bu yapıya hayran kalmamak elde değil. İnternet dünyasından daha fazla bağ kuran ve daha fazla işlem gerçekleştiren bir mekanizma. En önemlisi de, doğal ve canlı hücrelerin oluşturduğu bir mekanizma olmasıdır. Kafamızın üstünde taşıdığımız şey bizim en önemli parçamızdır. Öğrenmeye ve öğretmeye programlanmış bir sistem gibidir. Belki de insan yaşamının amacı budur. Zaten böyle olmasaydı geçmiş tarihten beri insan böylesine gelişemezdi. Şu an ki yaşadığımız dünyadaki neredeyse her şey insanın yani aklın eseridir. Bundan sonra meydana gelecek her şeyde yine aklın eseri olacaktır. Dünya üzerinde düşünme yeteneği sadece insana verilmiş olağanüstü bir güçtür. Bu güçle iyi işler de yapabiliriz, kötü işlerde. Elbette ki seçin insanın kendisinindir. Unutmayın! Beyni yönlendiren bizleriz.
YAZAR:SERCAN KAYGISIZ
İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.