Sosyal Güvenliğin Faydaları
Sosyal Güvenlik Kavramı | Sosyal Güvenliğin Amacı | Sosyal Güvenlik Uygulamalarının Faydaları |
---|---|---|
Risklerin önlenmesi ve sosyal adalet düşüncesi modern dönemlerde öne çıkmıştır. | Bireylerin canını, malını ve sağlığını güvence altına almayı amaçlar. | Bireyin gelecek kaygılarını azaltır. |
Her bireyin insan onuruna ve şahsiyetine yaraşır bir yaşam sürme hakkı vardır. | Aktif olarak çalışılan dönemi ve sonrasını kapsar. | Bireyin ekonomik ve sosyal açıdan kendini güvende hissetmesini sağlar. |
Sosyal güvenlik korumanın kapsamı gelişen ihtiyaçlara göre genişler. | Hamiliyetin ve sakatlığın yanı sıra, yaşamın diğer risklerine karşı da koruma sağlar. | Doğal afetler gibi olası tehlikelerin yıkıcı sonuçlarına karşı koruma sağlar. |
Sosyal güvenlik, tüm bireylere uygulanmalıdır, sadece belirli gruplar değil. | Kayıt dışı istihdamı önlemek ve çalışanların sosyal güvenlik bilincini artırmaktır. | Sosyal adaletin sağlanması ve fırsat eşitliğinin korunmasını teşvik eder. |
Sosyal güvenlik, geçmişte sadece hastalar ve yoksullar için düşünülen bir kavramdı. | Toplumdaki her bireyin muhtaçlık durumunu önlemektir. | Sosyal güvenlik uygulamaları, kişinin yaşam standardını yükseltir. |
Sosyal güvenlik, bir kişinin yaşamını ve onun niteliğini etkileyen her şeyi içerir. | Bireyin yaşamı boyunca sürekli bir gelir sağlamayı amaçlar. | Sosyal güvence, bir kişinin yaşamını sürekli bir refah düzeyinde sürdürmesini sağlar. |
Sosyal güvence kapsamı çeşitli risklere ve tehlikelere karşı koruma sağlar. | Bireyleri beklenmeyen olaylara karşı korumaktır. | Bireylerin beklenmedik durumlar nedeniyle yaşamları boyunca karşılaştıkları gelir kaybını önler. |
Sosyal güvenlik mekanizması, bireyleri gelecek kaygısından korur. | Bireyin emekli olduğunda da sürekli bir gelir sağlamayı amaçlar. | Emeklilik yaşamında refah düzeyini korur ve yaşlılık yoksulluğunu önler. |
Sosyal güvenliğin temelinde insan hakları yatar. | Bireyin insan onuruna ve kişiliğine yaraşır bir yaşam sürmesini sağlar. | Bireylerin insan haklarına saygı gösterilmesini ve kişiliklerinin korunmasını sağlar. |
Sosyal güvenliği sağlamak için alınan tedbirler hükümetler tarafından belirlenir ve uygulanır. | Toplumun genel refahını ve huzurunu sağlar. | Bireylerin ve toplumun genel olarak yaşam kalitesini yükseltir. |
yoksulluk, yoksunluk ve muhtaçlık insanoğlunun huzurunu tehdit eden kaygılardır. eski çağlarda sadece hastalar ve yoksullar ihtiyaç sahibi olarak düşünülürdü. sonrasında bedensel engel ve sakatlığı olanların da desteklenmesi gerektiği fikri ortaya çıktı. modern çağa gelindiğinde ise muhtaçlık algısının yerini risklerin önlenmesi ve sosyal adalet düşüncesi almıştır.
Canını, malını ve sağlığını güvence altına alma ihtiyacı sosyal güvenlikle ilgili düzenlemelerin temelini oluşturur. Sosyal güvenliğin sağlanması için alınan tedbirler insanların ihtiyaçları değiştikçe gelişme ve değişme göstermiştir.
Sosyal güvenlik alanında yapılan çalışmalar geniş kapsamlı olsa da insanların başına gelecek her türlü tehlikeye karşı güvence sağlayamaz. Örneğin doğal afetleri önlemek söz konusu değildir. Üstelik deprem, sel gibi afetler yıkıcı etkiye neden olur. Yaşanan doğal afetlerden kaynaklanan sakatlık, iş görmemezlik ya da ölüm gibi sonuçlar güvenlik kapsamına girer.
Her birey, insan onuruna ve şahsiyetine yaraşır bir hayat yaşamayı hak eder. Sosyal güvenlik hakkı aktif çalışılan dönemini ve sonrasını kapsar. Bu anlamda sosyal güvenlik uygulamaları kişinin gelecek kaygılarını azaltır. Ekonomik ve sosyal açıdan kendini güvende hissetmesini sağlar.
Yazımın devamında “Sosyal güvenliğin faydaları nelerdir?” sorusuna açıklık getirmeye çalışacağım. Bu kapsamda sosyal güvenliğin amacı, kayıt dışı istihdam ve sosyal güvenlik eğitimleri başlıklarında bilgileri sizlerle paylaşmak isterim.
Sosyal Güvenliğin Amacı Nedir?
Sosyal güvenliğin tanımını dar ve geniş anlamda olacak şekilde iki açıdan yapmak yerinde olur.
Dar anlamda sosyal güvenlik: Tespit ve analiz edilerek tanımlanan sosyal risklere karşı koruma sağlayan düzenlemelerdir.
Geniş anlamda sosyal güvenlik: Kişide muhtaçlık durumu oluşturan bütün sosyal risklere karşı koruma garantisi sunan düzenlemeleri içerir. Aynı zamanda devletin nakdi ve ayni gelir transferleriyle sunduğu garanti hizmetini de kapsar.
Sosyal güvenlik, toplumu oluşturan bireylerin bugününü ve yarınını güvence altına almaya yönelik düzenlemelerden oluşur. Düzenlemeler sosyal ve ekonomiktir. Bu anlamda bireyler arasında ayrım ve ayrıcalık gözetilmez.
Sosyal güvenliğin amacı, sosyal güvenliğin alanına giren risklerin sonuçlarına yönelik kişiye gelir emniyeti sağlamaktır. Onarıcı tedbirler önleyici tedbirlerle birleştirilerek çalışmalar planlanır.
Riskleri önlemek yüzde yüz mümkün olamayacağı için ekonomik sonuçlarına karşı tedbir almaya odaklanılır. Kişide “Muhtaç duruma düşmemek için korunacağım. Engellenemeyecek bir durumda ise hayat seviyem düşmeyecek." algısı oluşması hedeflenir.
Sosyal güvenlik hedefiyle yapılan sigortalar primli ve primsiz olabilir. Pirimli sigortanın finansmanı işveren ve devlet katkılarından karşılanır. Sosyal hizmetler ve sosyal yardımlar ise primsiz sistemle işler. Hizmetler için gerekli finansman devlet bütçesine giren vergiler yoluyla karşılanır.
Kayıt Dışı İstihdam Nedir ve Sonuçları Nelerdir?
Sosyal güvenlikten bahsederken kayıt dışı istihdama değinmemek olmazdı. Bu nedenle öncelikle “Kayıt dışı istihdam nedir?” sorusunu yanıtlamak isterim. Kayıt dışı istihdam, çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmemesi anlamına gelir. Çalışma gün sayısı ve ücretin eksik bildirilmesi de aynı kapsamda değerlendirilir.
Çalışanların sigortalandırılması anayasal bir haktır. Bireyi korumayı içeren düzenlemeleri içerir. Çalışan ve işveren açısından yerine getirilmesi gereken bir sorumluluk olarak da ifade edilebilir. Çalışan tarafından sigorta bildirimi yapılmaması istismara açık bir alan yaratır. Bu duruma emekli aylığı, dul ve yetim aylığı, sosyal yardım ödeneği gibi gelirlerin kesilmemesi adına göz yumulabilmektedir.
Oysa uygunsuzlukların tespiti halinde istenmeyen durumlar yaşanabilir. Diğer yandan kayıt dışı çalışma talebi işveren tarafından da gelebilir. Çalışanın işveren tarafından kayıt dışı çalışmaya zorlanması durumunda negatif durumlar ortaya çıkar. Bu açıdan çalışanı bekleyen sosyal güvenlik hakkı kayıpları ve sorunları sizler için listelemek isterim.
Kayıt dışı çalışan emekli olamaz.
Sakatlık durumunda malullük aylığından yararlanamaz.
Hayatını kaybetme durumunda eş ve çocukları ölüm aylığı hakkından yararlanamazlar.
İşten çıkarılma durumunda bir hak iddia etmeleri söz konusu değildir. (İhbar ve kıdem tazminatı gibi)
Sağlık sigortaları olmayacağı için genel sağlık sigortası primlerini ödemek zorunda kalabilir.
İş kazası ve meslek hastalıklarından korunma tedbirleri açısından hak talep edemez. Olası durumlarda ödenecek haklardan feragat etmek zorunda kalır.
Doğum izni, yıllık ve haftalık izin hakkından faydalanamaz.
Çalışan açısından bakıldığında olası olumsuzlukları yukarıda sıraladık. Kayıt dışı istihdamın işveren açısından da olumsuz etkileri vardır. İdari para cezası, işyerinin kapatılması, teşvik-hibe ve kredilerden yararlanamama, vergi indiriminden faydalanamama vb. Üstelik işletmenin kayıt dışı çalışan görevlendirdiğinin tespiti durumunda imajı da zedelenecektir.
Kayıt dışı istihdam ile mücadele kapsamında ülkemizde rehberlik ve bilgilendirme faaliyetleri yürütülmektedir. Bu noktada Cumhurbaşkanlığı Programı, Ulusal İstihdam Stratejisi Eylem Planı’nda (2020-2023) kayıt dışı istihdamı önlemeye yönelik faaliyetlere yer verildiği bilgisini paylaşmak isterim.
Sosyal Güvenlik Neden Önemlidir?
Zor durumda ve muhtaç kişilere yardım edilmesi vicdanlara bırakılamaz. Bu yolla sosyal adaletin sağlanması mümkün değildir. Geliri ne olursa olsun ülkede yaşayan herkesin sosyal güvenlik şemsiyesi altında korunmaya hakkı vardır. Aynı durum çalışanların hakları için de geçerlidir. Sosyal güvenlik düzenlemeleri toplumsal dayanışmayı kurumsal ve düzenli işler haline getirmeyi hedefler. Tüm vatandaşlara istisnasız olarak tehlike ve zararlardan koruma prensiplerini içerir.
Sosyal güvenlik düzenlemeleri ile toplum halinde yaşamaktan doğan tehlikeler ve bu tehlikelerin engellenmesi amaçlanır. Sosyal güvenlik sistemini sağlam temellere oturtmak ve işletmek yönetimlerin sosyal alandaki sorumluluğudur. Dilerseniz sosyal güvenliğin önemini farklı açılardan inceleyelim.
Sosyal güvenliğin çalışan açısından önemi:
Kişiye düzenli gelir garantisi sunar.
Risklerin engellenmemesi durumunda ortaya çıkacak ekonomik sorunlar önlenmiş olur.
Sigorta kapsamında çalışanlara iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık nedeniyle çalışamadıkları durumlarda geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.
Çalışana meslek hastalığı ve iş kazası nedeniyle kısmi olarak ya da tamamen çalışamaz duruma gelirse sürekli iş göremezlik geliri bağlanır. Bu durumda kişi belirli periyodlarda SGK tarafından değerlendirilir.
Sigortalı meslek hastalığı ve iş kazası nedeniyle hayatını kaybederse aile bireylerine ölüm geliri bağlanır.
Sigortalının ölümü halinde mevzuat çerçevesinde eş, çocuk anne ve babaya ölüm aylığı bağlanır. Aynı zamanda cenaze yardımı ödenir.
Bireyin iş kaynaklı stresi azalır.
Sosyal güvenliğin toplum açısından yararları:
Vatandaşlara doğumdan itibaren hayatları boyunca sürecek sağlık sigortası sağlar.
Sosyal barışın sağlanması açısından önemlidir.
Sosyal ahengin sağlanması ve dayanışmanın kuvvetlenmesini destekler.
Bireylere sağlanan gelir garantisi tüketimin sürdürülmesine katkı sağlar.
Vatandaşların devlete olan güvenini besler.
Aile kurumunun devamı ve güçlenmesi üzerine olumlu etki yapar.
Özellikle engelliler, dul ve yetimler ve de yaşlıların yaşam kalitesi üzerine olumlu etki sağlar.