Nedir Bu Farkındalık?
Kavram | Açıklama | Etkisi |
---|---|---|
Farkındalık | Şu an olana dikkat etmektir. | Dikkatimizi neye verirsek, neye bakarsak o gelişmeye, çoğalmaya başlar. |
Zihin ve Bahçe Benzetmesi | Budist öğretilerinde zihin bir bahçeye benzetilir. Baktığımız, suladığımız şey yeşerir. | Zihinde dikkat ettiğimiz ve üzerinde durduğumuz şeyler gelişir ve çoğalır. |
Bilinçli Farkındalık | Beynimizin en ilkel bölgesi olan amigdala üzerinde rahatlatıcı etkiye sahiptir. | Beynimizin tehditlere karşı reaksiyon mekanizması üzerinde rahatlatıcı bir etkisi vardır. |
Dorsal anterior cingular kortex | Beynin fiziksel ve sosyal acı yanıtını veren bölümüdür. | Farkındalık çalışmaları bu bölümü olumlu yönde etkiler. |
Prefrontal korteks | Karar verme ve sorun çözme bölümümüz. | Farkındalık çalışmaları sayesinde gelişir. |
Sinir Sistemi | Duyumlara dikkati yönlendirdiğimiz an değişmeye başlar. | Dikkatimizi neye yoğunlaştırırsak onun üzerinde etkili olur. |
Nöroplastisite | Beynin yapısının değişebileceğini ifade eder. | Beyin yapımızı ve çalışma şekillerimizi değiştirmemizi sağlar. |
Beyin Çalışmaları | Son yıllarda beynin yapısının değişebileceğini gösteren araştırmalar yapılmıştır. | Beynimizin çalışma şeklini ve algılayışımızı değiştirebilme imkanı sağlamıştır. |
Farkındalık, şu an olana dikkat etmektir. Tüm düşüncelerin, duyguların, beden hislerinin farkında olarak o anın içinde olmak demektir. Bunu yaparken o duruma ait herhangi bir yargıya varmamayı ve yorum getirmemeyi gerektirir.
Budist öğretilerinde zihin bir bahçeye benzetilirmiş. Nasıl ki bahçede baktığımız, suladığımız şey yeşermeye başlıyor, zihin için de aynı durum geçerli. Dikkatimizi neye verirsek, neye bakarsak o gelişmeye, çoğalmaya başlar.
Farkındalık ve Beynimiz
Bilinçli farkındalık, beynimizin en ilkel bölgesi olan, bizi tehditlerden koruyan, kaç savaş mekanizmasını çalıştıran amigdala üzerinde rahatlatıcı etkiye sahiptir. Beynin fiziksel ve sosyal acı yanıtını veren bölümü olan dorsal anterior singular kortex de yine farkındalık çalışmalarından olumlu yönde etkilenir. Karar verme ve sorun çözmede etkili olan prefrontal korteks bu çalışmalar sayesinde gelişir. Duyumlara dikkati yönlendirdiğimiz an sinir sistemi değişmeye başlar.
Beyinle ilgili son yıllarda yapılan çalışmalar, beynin yapısının değişebileceğini ortaya koyuyor. Buna da nöroplastisite deniyor.
Farkındalıkla ilgili yapılan deneyler de farkındalığın, beyin içindeki yapıları desteklediğini ve onların gelişmelerini sağladığını ortaya koyuyor.
Farklı düşünerek, farklı duyguları keşfederek ve farklı davranışlarla beynimizi yeniden programlamak mümkün. Düzenli pratiklerle ve farkındalık çalışmalarıyla bunu başarabiliriz.
Farkındalık ve Çocuk
İçinde bulunduğumuz çağın hızlı değişimi ve ilerleyen teknolojisi çocuklar için geliştirici olduğu kadar, onların kendi beden hislerinden ve duygularından uzaklaşmasına da sebep olmaktadır. Eğitim sistemi ve çocuklar arasındaki her türlü rekabetin de çoğalmasıyla çocuklarda endişe ve kaygı giderek artmakta. Duygularını anlayamayan çocuk bununla nasıl baş edeceğini de bilemiyor.
Farkındalık çalışmaları çocuğun bedeni ve zihniyle bağ kurmasını sağlıyor. Bu bağ çocukta pek çok olumlu gelişmeyi de beraberinde getiriyor.
Bunlardan bir kaçını şöyle sıralayabiliriz:
Düzenli yapılan pratikler kaygıyı azaltır
Problem çözme becerilerini geliştirir
Bağışıklıklarını güçlendirir
Uykudan önce yapılan nefes çalışmaları uyku kalitesini yükseltir
Dinleme ve öğrenme becerilerini geliştirir
İletişim becerilerini arttırır ve bu daha güçlü arkadaşlıklar kurmalarını sağlar
Empati yeteneklerini geliştirir
Çalışma Konuları
Beden farkındalığını arttırmak
Duyguları ve düşünceleri fark etmek
Kaygı kontrolü
Nefes çalışmaları
Sınav stresiyle baş etmek
5 duyu farkındalığı
Örnek Farkındalık Çalışması-Çikolata Yeme
Bir parça çikolatayı eline al. Önce ona dikkatlice bak. Şeklini, dokusunu fark et. Sonra kokla. Kokusu her hangi bir his uyandırdı mı? Şimdi parçayı yavaşça ağzına al ama hemen ısırma. Damağına yapıştır ve biraz bekle. Şimdi onu emmeye başla. Henüz çiğnemek yok. Çikolatan belki sade belki de bol kakaolu. Meyve parçacıklı olabilir ya da belki bol fıstıklı. İçindekileri ayırt edebiliyor musun? Kakaonun tadını, kokusunu, yoğunluğunu.
Şimdi yavaşça ısırarak yemeye başla. Ancak çok yavaş. Dişinin baskısını, dilinin ağzının içindeki hareketini ve çikolatanın boğazından geçişini fark et. Biraz yavaşlayınca ve dikkat getirince yediğin şey sana daha lezzetli gelecektir.
Artık biliyoruz ki bastırılan, baş edilemeyen duygular bedende fiziksel olarak da etki yaratmakta. Çocuklar erken yaşta sebebi olmayan ağrılar yaşamakta. 5 yaşındaki bir çocuk baş ağrısından şikayet ederken bir başka çocuk mide krampları geçirebiliyor.
Aslında sorun duyguları fark etmek. İşte farkındalık çalışmaları ile dikkatini vermeyi öğrenen çocuk, bunu hayatının her anında deneyimliyor ve kendi gelişimine katkı sağlıyor.
Çocuk, sevgiyi olduğu kadar korkuyu da olağan karşılıyor. Mutlu olduğu anlar gibi mutsuz olduğu zamanlar da olabileceğini anlıyor.
Çocuk yogası eğitmeni olarak kendi deneyimlerimden de gördüğüm, beden duyumlarının, duygularının farkında olan çocuk, karşılaştığı zor durumlarla baş edebilme becerisini kolaylıkla geliştirebiliyor.
Derste öğrettiğim farkındalık ve de nefes çalışmalarını günlük hayatlarında kullandıklarını ve daha önce hissettikleri olumsuz duyguları eskisi kadar yoğun hissetmediklerini söylemeleri bu alanda yapılan tüm çalışmaları da doğruluyor.
Farkındalık Nedir?
Farkındalık, şu an olana dikkat etmektir. Tüm düşüncelerin, duyguların, beden hislerinin farkında olarak o anın içinde olmak demektir. Bunu yaparken o duruma ait herhangi bir yargıya varmamayı ve yorum getirmemeyi gerektirir.
Farkındalık ve Beynimiz Arasındaki Bağ Nedir?
Bilinçli farkındalık, beynimizin en ilkel bölgesi olan, bizi tehditlerden koruyan, kaç savaş mekanizmasını çalıştıran amigdala üzerinde rahatlatıcı etkiye sahiptir. Farklı düşünerek, farklı duyguları keşfederek ve farklı davranışlarla beynimizi yeniden programlamak mümkün.
Çocuklar Nasıl Farkındalık Kazanır?
Farkındalık çalışmaları çocuğun bedeni ve zihniyle bağ kurmasını sağlıyor. Bu bağ çocukta pek çok olumlu gelişmeyi de beraberinde getiriyor. Düzenli yapılan pratikler kaygıyı azaltır. Problem çözme becerilerini geliştirir.
YAZAR: RANA ELBAŞI
İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.