İş Hayatının Güncel Sorunlarından: Mobbing!
| Mobbing Nedir? | Mobbing Nasıl Ortaya Çıkar? | Mobbing Durumunda Ne Yapılmalı? |
|---|---|---|
| Herhangi bir kişiye sebepsiz yere kafayı takmakla başlayan ve psikolojik baskılar sonucu mağdurun dayanamaz noktaya gelmesi durumunun adıdır. | Genellikle iki kişi ya da bir grupla bir kişi arasında yaşanan sürtüşmelerle ya da tartışmalarla başlar. Mağdur olacak kişinin her hareketi güçlü tarafın sinirine dokunmaya başlar, mağdur kişi dışlanır ve baskı artar. | Öncelikle durumun kanıtlanması gerekir, sonra tabii bir sürecin takip edilmesi gerekmektedir. İşyerinden ayrılmak, psikolojik tedavi almak ve üst yönetime bildirmek de çözüm yöntemlerindendir. |
| Asta üste ve üsten aste uygulanabilen bir psikolojik baskı durumudur. | Herkese uygulanabilen, kişi ya da grup dışlama gibi yöntemlerle başlar. Mobbingi uygulayan kişinin psikolojik sıkıntıları sulandırma gayesiyle mağdurun hayatını zorlaştırmasıyla ilerler. | Bireysel önlemler alınabilir, profesyonel yardım alınabilir ve olay üst yönetim veya hukuk mercilerine taşınabilir. |
| Mağdurun psikolojik durumunu zorlaştıran bir durumdur, sonuçta işten ayrılma, psikolojik bozukluklar hatta ölümle sonuçlanabilir. | Çoğunlukla işyerleri ve organizasyonlar, daha rekabetçi bir ortam sunduğu için mobbinge daha elverişlidir. Burada bir kişi veya grup, diğer bir kişiye karşı psikolojik baskı uygulayabilir. | Durumu fark etmek, belgelerle kanıtlamak, iyi bir savunma stratejisi oluşturmak ve profesyonel yardım almak. |
| Kişinin işyerinde psikolojik olarak tacize uğramasıdır. Bu, genellikle belirli bir süre boyunca düşmanca veya aşağılayıcı davranışlarla gerçekleşir. | İkili veya grupla kişi arasındaki sürtüşmeler, dışlanıklar, makul olmayan baskı ve taleplerle başlar. | Mağdur, durumu belgelendirmeli ve ispatlamalıdır. Bir uzmana başvurmak ve sorunu üst yönetime ya da ilgili kurumlara bildirerek kendi haklarını savunması önemlidir. |
Plazaların ve teknolojinin hayatımıza girmesiyle beraber aslında var olan, ancak adını tam koyamadığımız bir sorunun varlığını fark ettik. Mobbing! Peki mobbing dediğimiz olay nedir? TDK sözlüğüne göre “Yıldırkaçır” anlamına gelen bu sözcük, herhangi bir kişiye sebepsiz yere kafayı takmakla başlayan ya da küçücük bir sürtüşmeyle cereyan eden, sonrasında psikolojik olarak baskılar sonucu mağduru intihara kadar sürükleyen bir serüven.
Aslında ikili ilişkilerin her alanında olabilecek bir durum bu. Ancak, “plaza dünyası” dediğimiz daha çok rekabetin baş gösterdiği işletmelerde bir kişinin bir kişiye ya da bir grubun bir kişiye uygulayabildiği, üstün asta uygulayabileceği gibi astın da üste uygulayabildiği psikolojik bir baskı sonucu oluşan ve baskıların artmasıyla beraber mağdurun dayanamaz noktaya gelmesi sonucu, işten ayrılma, psikolojik tedavi görme, hatta dediğim gibi son nokta olarak mağdurun ölümüne sebebiyet verme mobbingin sonuçlarındandır.
Mobbing nedir? Mobbing nasıl ortaya çıkar?
En başında iki kişi ya da bir grupla bir kişi arasında küçük bir tartışma meydana gelir. Bu tartışmadan sonra mağdur olacak kişinin yaptığı her hareket güçlü tarafın tabir-i caizse zoruna gitmeye başlar. Ya da yeni girilen ortamda henüz hiç tartışma yaşamamışken mağdur olacak tarafın dışlanması da bu serüveni başlatabilir. Mobbingi başlatan kişi hiçbir sebep yokken “can sıkıntısı içerisinde zevk arayışında” da olabilir ki bu durum onun gerçekten psikolojik sıkıntıları olduğunun en büyük ispatıdır. Mobbingi uygulayan kişi ya da mobbing uygulanan kişinin cinsiyeti önemli olabilir de olmayabilir de. Önemli olan burada konunun ne olduğu ve kişilerin alıp veremediklerinin ne olduğudur.
Böyle bir durumda neler yapılabilir?
Öncelikle böyle bir sürecin ispatlanması gerekmektedir. Bir de küçük bir hareketin bile mobbing olduğu söylenemez. Dediğim gibi bu bir süreçtir. Prof.Dr. Pınar Tınaz, “İş yerinde kurbana karşı gerçekleştirilen kötü davranışların psikolojik terör olarak adlandırılabilmesi için en az 6 ay ve en az haftada bir kere gerçekleştirilmesi ve genelde ortalama uygulama süresinin 15 ay, sürecin kalıcı ve bazen ağır etkilerinin ortaya çıkması için de 29-46 ay geçmesi gerektiğini” söylemiştir. Hukuksal olarak bir süreç başlatacaksak eğer, mobbingin olduğu en az 6 ay geçirmemiz ve bu durumu şahitler ya da kameralarla bir şekilde ispat etmemiz gerekmektedir.
Hiç bunlar olmasa da, önlem alınsa olmaz mı?
Elbette olabilir. Bunun için de gerek bireysel, gerek kurumsal hatta toplumsal önlemler mümkün. Ancak toplumsal ve kurumsal (yönetsel diyelim, her şirket sonuçta kurumsal değil) zor bir süreç olabilir, en iyisi biz bireysel önlemler alalım ki bu süreç başlamadan bitirmeye çalışalım ancak hala zorlanıyorsak, karşımızda ki kişi hala mobbing yapacağım diye uğraşıyorsa o zaman durumu üst yönetime bildirmekte fayda var. Maalesef bizim en büyük sıkıntılarımızdan birisi bu. Mobbingi üst yönetime gerek işimizden olma korkusu gerek bana inanmazlar korkusu ile bildirmediğimiz için sonuçta saldırgan taraf haklı çıkabiliyor ve biz “psikolojisi bozuk” damgası yiyebiliyoruz.
Bireysel olarak yapabileceğimiz ilk şey, şu olabilir; kişiyle açık ve net şekilde konuşmak çünkü kaçıp kovalamaca oynadıkça hem saldırgan zevk alacaktır, hem de mağdur günden güne daha çok yıpranacaktır. Konuşmayı denedik işe yaramadı diyelim. Bu nokta da çelik gibi sinirlerimizin olması ve kendimize güvenimizi bir şekilde geri kazanmaya çalışmamız gerekmekte. Unutmayın ki sadece güçlü ve başarılı kişilere mobbing uygulanmaz, pasif kişilere de mobbing uygulanabilir. Gerekirse psikolojik destek alarak bu süreci atlatabilir özgüvenimizi ve özsaygımızı yükseltebiliriz. Özgüven yükseldikten sonra işler değişecektir. Nasıl mı? Atağa kalkarak. Öncelikle saldırganla çalışmanız gerekiyorsa ya da gerekmiyorsa ondan kaçmayın. Aksine karşısına çıkıp, daha çok gülümseyin! Selam verin. Afallayacaktır. Ne oldu? Taktik değiştirdik. Ne oldu? Özgüvenimiz ve egomuz tavan yaptı ve kaçmak yerine kendimizi saldırganın eline bıraktık. Ne oldu? Mobbing yapan taraf değişti. J
Önemli olan tek nokta var gördüğünüz gibi EGO ve ÖZGÜVEN bu ikisini kaybetmediğimiz sürece kaybetsek te geri kazanmaya çalışmadığımız sürece saldırıya da uğrarız, hasta da oluruz, intihar da ederiz. Eğer karşı taraf bizden güçlü değilse yenilmeyecek hiçbir psikolojik saldırı yoktur. Güçlü dememin nedeni de şu, mobbingi yapan patronsa ya da şirketten hiç ama hiç gitmeyecek biriyse savaşmanın hiçbir önemi ve gereği yoktur. Bir an önce iş bulup gitmeye çalışın. Aksi takdirde saldırgan maalesef her şekilde sizi yenecektir.
Hayatınızda Başarılar!
İk Uzmanı, Öğr. Gör. Hilal ÖZTÜRK
Gazi Üniversitesi Büro Yönetimi Öğretmenliği bölümünden mezun olmuştur. İstanbul Aydın Üniversitesi'nde İnsan Kaynakları Yönetimi/Personel Yönetimi bölümünde yüksek lisans yapmıştır.
