Hawthorne Etkisi ve İzlenme Bilinci Nedir?

Konu	Açıklama	Örnekler ve Sonuçlar
Hawthorne Etkisi	Bireylerin davranışlarının izlendiği bilincinde olduklarında daha iyi performans sergiledikleri bir psikolojik olgudur.	İzlenildiği bilincinde olan işçilerin verimliliği artar.
Hawthorne Araştırmaları	Elton Mayo ve Fritz Roethlisberger liderliğinde yapılan iş yerinde verimlilik deneyleri.	Araştırmalar gözetim altında olan işçilerin daha çok üretken olduğunu göstermiştir.
Eğitimde Hawthorne Etkisi	Öğrencilerin gözetim altında daha ciddi ve sorumlu davranabilmesi.	Sınav veya ödev hakkında bilgi sahibi olan öğrenciler daha fazla gayret sarf eder.
Hawthorne Etkisi ve Denetim	Bireylerin gözetim veya denetim altında olduğunda çaba ve performansı artırma eğilimi.	Bireyler kendilerini izlenmiş hissettiklerinde genellikle daha yüksek performans gösterirler.
Hawthorne Araştırmaları'nın İlk Vaka Çalışması	Elton Mayo ve Fritz Roethlisberger tarafından Western Electric Hawthorne Works'te yapılan aydınlatma deneyi.	İşçiler, test edildiklerini bildiklerinde daha fazla çaba sarf ederler.
Hawthorne Etkisi ve İş Yerinde Motivasyon	Hawthorne etkisinin iş yerindeki bireylerin motivasyon üzerindeki etkisi.	İzlenim altındakiler daha çok çaba gösterir ve sonuçta iş yerinde verimlilik artar.
Hawthorne Etkisi ve Psikolojik Yanılsama	Çalışanların belirli bir durum veya deney hakkında yanıltıcı beklentileri olduğunda oluşan psikolojik yanılsama.	Böyle bir yanılsama genellikle daha fazla çaba sarf ettirir ve sonuçları olumlu yönde etkiler.
Hawthorne Etkisi'nin Disiplinlerdeki Etkisi	Hawthorne etkisi, eğitim, yönetim ve psikoloji gibi birçok disiplinde tartışılmıştır.	Bireylerin nasıl daha fazla motive olabileceği ve performanslarını nasıl artırabileceği konusunda fikirler sağlar.
Hawthorne Etkisi ve İkna	Bilgilerin göz önünde bulundurulmasının performansı etkileyen bir psikolojik etkisidir.	Bilinçli bireyler daha çok çaba sarf eder ve sonuçları pozitif yönde etkiler.
Hawthorne Etkisi'nin Sonuçları ve Etkileri	Bilginin varlığı, bireylerin hareketlerini ve motivasyonlarını nasıl değiştirebileceğini analiz eder.	Bu etki, işyerlerinde ve eğitim sistemlerinde performansı artırabilir.

Hawthorne etkisi, çalışanların bilerek veya bilmeyerek bir psikolojik yanılsama içine girip, üzerinde çalıştıkları veya benimsedikleri bir projenin etkinliği hakkında yanıltıcı bir düşünceye sahip oldukları bir olgudur. Bu etki adını 1924-1933 yılları arasında gerçekleşen ünlü Hawthorne Çalışmalarından alır.

Hawthorne Araştırmaları, Elton Mayo ve Fritz Roethlisberger liderliğinde, Western Electric Hawthorne Works'te bir dizi işyeri verimliliği deneyi olarak yapıldı. Bu deneylerin amacı, işçilerin gözetim altında çalışırken daha mı az veya daha mı çok üretken olduklarını belirlemekti. Ancak, araştırmacılar işçilerin deney sırasında davranışlarını değiştirdiklerini ve performanslarının beklenenden daha iyi olduğunu gözlemlediler.

Bu durum işçilerin kendilerini gözlenmiş hissetmeleri ve bu nedenle daha çok çaba göstermeleri, standartlarını yükseltmeleri ve daha üretken olmaları şeklinde açıklandı. Bu, şu anda Hawthorne Etkisi olarak adlandırılan olgunun ana konusudur: kişiler, davranışlarının izlendiğini bildiklerinde daha iyi performans sergilerler.

Aynı etki eğitim sektöründe de gözlemlenebilir. Örneğin, öğrenciler bir sınav ya da ödev hakkında bilgilendirildiklerinde daha ciddi ve sorumlu davranabilirler. Bu, bir öğretmenin sınıfta öğrencileri gözlediğinde veya bir test için öğrencilerin hazırlanmasını denetlediğinde daha fazla efor sarf ettiklerini ve daha yüksek sonuçlar elde ettiklerini görebildiği durumlara benzer. Bu durum neticesinde öğrencinin başarı oranlarında artış gözlemlenebilir. Öğrenci, gözetim ve değerlendirme durumunda olduğunu bildiği için daha fazla gayret sarf eder ve daha yüksek bir performans sergiler.

Hawthorne Etkisinin Tanımı

hawthorne etkisi, endüstriyel psikolojide, bireylerin ya da grupların, davranışlarının izlendiği bilincine vardıklarında daha yüksek performans sergiledikleri bir olgudur. kavram, 1930’larda amerika'daki western electric'in hawthorne fabrikası'nda gerçekleştirilen bir dizi deney sonucunda ortaya çıktı. i̇ngiliz araştırmacı elton mayo öncülüğünde yapılan bu deneylerde, işçilerin çalışma koşullarının, motivasyon ve üretkenlik üzerinde belirleyici bir rol oynadığı gözlemlendi.

Hawthorne Etkisi, çalışanların bilerek veya bilmeyerek bir psikolojik yanılsama içine girdiği ve bu yanılsamanın genellikle fazladan bir çaba sarf ettiren bir etkisi olduğu teorisini öne sürer. Bu, çalışanların belirli bir deney veya durum hakkında belli bir beklenti içinde olmaları ve bu beklentilerin sonuçları olumlu yönde etkilemesi demektir. Bir çalışanın bilinçli bir şekilde hareket etmesi, daha çok çaba sarf etmesi ve sonuçları pozitif yönde etkiler.

Hawthorne etkisinin varlığı, eğitim, yönetim ve psikoloji gibi birçok disiplinde tartışma konusu olmuştur. Bu etki, çalışanların veya öğrencilerin belirli bir durumda veya belirli bir deneyde nasıl daha fazla motive olabileceği ve performanslarını nasıl artırabileceği konusunda derinlemesine anlam sağlar.

Sonuç olarak, Hawthorne Etkisi, bireylerin eylemlerinin her türlü gözetim veya denetim altında olduğunda, bireylerin performansının, motivasyonunun ve beklentilerinin nasıl değişebileceği konusunda önemli bilgiler sunar. Bu etki, iş organizasyonları ve eğitim sistemlerinde performansı artırmak için kullanılabilir. Kendilerinin izlendiğini düşünen insanlar, genellikle daha dikkatli çalışır, daha çok çaba sarf eder ve genel olarak daha yüksek performans gösterir. Hawthorne etkisi bu nedenle, verimliliği artırmada etkili bir strateji olarak kabul edilir.

Hawthorne Araştırmaları: İlk Vaka Çalışması

Zamanın kıvılcımının, 1924 yılında Chicago'nun batısındaki Cicero'da yer alan Western Electric Hawthorne Works'te attığı deneylerle başlamasını hayal edin. Fabrika, radyolar ve diğer elektrikli eşyaların milyonlarca Amerikalıya ulaştığı bir yerdi. Bu titizlikle organize edilmiş endüstri devi içinde, bir grup araştırmacıya verilen görev, çalışanların produktivitesini artırmak için en verimli çalışma ortamını belirlemekti.

Ekip, liderleri Elton Mayo ve Fritz Roethlisberger, ilk olarak işçilerin farklı ışıklandırma seviyelerinde nasıl performans gösterdiğini ölçmek istedi. Amacıyla farklı aydınlatma koşullarını deneyen araştırmacılar, ışığın arttığı yerlerde işçilerin daha çok ürettiğini düşünüyorlardı. Ancak sonuçlar, beklentilerini karşılamaktan uzaktı; hatta ışık düşürüldüğünde bile, işçilerin üretim oranlarından herhangi bir düşüş gözlemlenmedi.

Bu, her ne kadar bilim adamlarını şaşırdıysa da, asıl büyük sürpriz işçilerin, test ediliyor olduklarının farkına vardıklarında, aslında daha fazla çaba gösterdiklerini fark etmeleriydi. Gözetim altında olduğunu bilen işçiler, çalışmalarına daha fazla ilgi gösterdiler ve üretimleri de arttı. Bunu fark eden bilim adamları bu durumu "Hawthorne Etkisi" olarak adlandırdılar.

Bu deney, bilinçli gözetim ve denetimin, çalışanların ne kadar üretken olabileceği üzerinde derin bir etkisi olduğunu gösterdi. Etki, iş ve eğitim alanlarında yaygın olarak kabul gördüğü gibi, her iki alanda da verimliliğin artmasına yardımcı olan stratejilerin geliştirilmesine yol açtı.

Hawthorne Araştırmaları sadece üretim hattı istatistiklerini değil, aynı zamanda insan doğasını ve motivasyonunu da aydınlatmıştır. İnsanların eylemlerinin denetlendiği bilincinde olması, genellikle onların sürece daha fazla enerji ve çaba koymalarını sağlar. Bu çalışmanın aydınlatılması, çalışanların verimliliğini artırma ve öğrencilerin eğitim başarısını yükseltme konusunda çok değerlidir. Başka bir deyişle, Hawthorne Araştırmaları, istek ve arzunun, eylemlerin ve sonuçların üzerinde doğru zamanda ve doğru yerde uygulandığında nasıl bir etkiye sahip olabileceğini vurgular.

İşçi Verimliliği Üzerinde Hawthorne Etkisi

Hawthorne etkisinin işçi verimliliği üzerindeki yankıları, yoğun biçimde endüstriyel psikoloji ve iş yönetimi çalışmalarında yerini buldu. Genel kanı, bir işçi veya takım üzerinde sürdürülen dikkatli bir gözetimin, onların belirgin bir şekilde daha verimli çalışmalarını sağladığı yönündeydi. Bu anlayış, sürekli olmasa da zaman zaman denetim uygulandığında, işçilerin üretimdeki enerjilerini, hırsını ve hızını belirgin bir şekilde artırdığını gösterdi.

Deney ilk olarak Hawthorne Works'ta Elton Mayo tarafından gerçekleştirildi. Çalışmanın sonuçları, işçilerin belirgin bir şekilde daha fazla çaba sarf ettiğini, çünkü gözetildiklerini biliyorlardı. Gözetim altındayken, işçilerin üretim verimliliği yüzde 30'a kadar arttı. Ayrıca, araştırma sonuçlarına göre işçiler, çalışmalarını izleyen ve değerlendiren liderlere daha olumlu yanıtlar vermek için daha fazla çaba göstermişlerdi.

Hawthorne Araştırmalarını takiben yapılan bir başka çalışma, 1980'li yıllarda İngiltere'nin Bristol kentindeki bir fabrikada gerçekleştirildi. İşçilerin performansı takip edilirken, işçilerin üretimi %13'ün üzerinde artırdığı gözlemlendi. Bu deney de, Hawthorne etkisinin geçerliliğini pekiştirdi ve gözetim altında olduğunu bilen işçilerin, daha fazla çaba gösterdiklerini, daha fazla düşündüklerini ve sonuç olarak daha fazla üretken olduklarını gösterdi.

Hemen hemen her sektörde Hawthorne etkisinin varlığından bahsediliyor. Sağlık hizmetlerinde, doktorların ve hemşirelerin hastalara daha iyi bakım sağladığı gözlemlendiğinde, personel üzerinde gözetim sıklaştırıldı. Eğitim sektöründe öğrenciler üzerinde yapılan izlemeler, öğrencilerin çalışmalarını daha fazla sergileme ve daha fazla öğrenme eğiliminde olduklarını gösterdi.

Hawthorne Etkisi'nin işçi verimliliği üzerindeki etkisi, iş dünyası, akademik çevreler ve politika yapıcılar tarafından sıkça tartışıldı ve değerlendirildi. İşverenler ve yöneticiler, bu etkiyi anlamak ve uygulamak için stratejiler geliştirdiler, çünkü bu, işçi verimliliğini ve dolayısıyla işletme karlılığını önemli ölçüde artırabilme potansiyeline sahipti. İşçi motivasyonunu ve performansını artırma konusunda etkili bir araç olmuştur.

Eğitim Alanında Hawthorne Etkisi

Hawthorne etkisi yalnızca iş dünyasında değil, eğitim sektöründe de büyük bir etkiye sahiptir. Eğitim alanında bu etki, öğrencilerin bilincinde olduğu gözetim ve değerlendirme altında daha fazla çaba gösterirken daha yüksek performanslar sergilemesi şeklinde görülür.

Öğrencinin bir sınav ya da projeyi tamamlamakla sorumlu olduğunu bilmesi genellikle her zaman daha fazla efor harcadıkları ve daha yüksek notlar elde ettikleri anlamına gelir. Örneğin, bir öğretim görevlisi tarafından yapılan bir çalışmada, öğrencilerin yüzde 90'ının, üzerinde çalıştıkları projenin eğitmenler tarafından değerlendirileceğini bildiklerinde çok daha fazla çaba sarf ettikleri bulunmuştur.

Hatta, öğrencilerin çoğu, sadece onları gözleyen bir öğretmenin var olduğunu bildiklerinde bile, daha fazla çaba harcayıp, daha yüksek sonuçlar elde edebildiklerini rapor etmişlerdir. Bu, sınavlar ve projeler gibi formal değerlendirmeler sırasında özellikle belirgindir.

Bir diğer önemli örnek olarak, Princeton Üniversitesi'nden iki ekonomistin 2011 yılında yaptığı bir araştırmada, öğrencilerin o özel dersin ilerleyen dönemlerinde sınav verileceğini bildiklerinde daha fazla çalıştıkları bulunmuştur. Öğrenciler, sadece ilerleme raporları üzerinde değil, aynı zamanda gelecekteki sınavları tamamlama konusunda da gözetimin artmasına yanıt vermişlerdir.

Özetlemek gerekirse, Hawthorne etkisi eğitimde de görülür ve etkisi öğrenci performansını artırmak için bir strateji olarak kullanılabilir. Öğrenciler, performanslarını izleyen ve değerlendiren öğretmenlerin olduğunu bildiklerinde daha fazla çaba sarf eder ve genellikle daha başarılı olurlar. Bu nedenle, Hawthorne etkisinin eğitim politikalarını ve stratejilerini şekillendirmede önemli bir rol oynayabileceği düşünülmektedir.

Denetim ve Değerlendirme Sürecinde Hawthorne Etkisi

Hawthorne etkisinin iş dünyası veya eğitim alanının dışında, denetim ve değerlendirme süreçlerinde de belirgin bir rolü vardır. Her türden denetim ya da değerlendirme, bireyler ya da gruplar üzerinde bir çeşit gözetim etkisi oluşturur, bu da onların eforlarını artırarak Hawthorne etkisini tetikleyebilir.

Bu etki, örneğin hastanelerde hasta bakımında, hizmet kalitesinin izlendiği ve değerlendirildiği durumlarda net bir şekilde görülür. Örneğin, 2012 yılında yapılan bir araştırmada, hasta bakımının dikkatli bir şekilde izlendiği ve belgelendiği hastanelerde, hemşirelerin ve doktorların bakım kalitesinin geliştiği bulunmuştur. Hastaların tedavisindeki bu iyileşme yüzde 15'e kadar çıkmıştı.

Bu etki, hükümet denetimlerinde veya düzenleyici incelemelerde de önemli bir rol oynar. İş yerlerinde uygunsuz davranışları azaltmak için kullanılabilen etkili bir mekanizmadır. Örneğin, 2016 yılında yapılan bir araştırma, denetlemelerin arttığı işletmelerde iş güvenliği ihlallerinin yüzde 73 oranında azaldığını göstermiştir.

Hatta finans sektöründe bile, Hawthorne etkisinin etkisi görülebilir. Örneğin, 2017'de yapılan bir araştırmada, denetimlerin sıkılaştırıldığı ve mali raporların daha sık kontrol edildiği şirketlerde hileli faaliyetlerin belirgin bir şekilde azaldığı görülmüştür.

Düşündüğümüzde belki de Hawthorne etkisi, koşullar ne olursa olsun en iyi uygulamaları benimsemek ve olumlu sonuçları teşvik etmek için karşılıklı olarak olumlu bir döngü oluşturur. Ayrıca, denetim ve değerlendirme süreçlerinin, bireyler ve organizasyonlar üzerinde daha geniş ve daha kalıcı bir değişim yaratma potansiyeli olduğunu gösterir. Bunun sayesinde, kişiler ve kuruluşlar yalnızca kısa vadeli kazanımlar için değil, aynı zamanda uzun vadeli başarı ve gelişme için de seferber olurlar. Bu durum da Hawthorne etkisinin özünü oluşturur: gözlenenlerin, en iyi şekilde performans gösterme eğiliminde olduklarıdır.

Hawthorne Etkisinin Sonuçları ve Etkileri

Hawthorne etkisi, hem çalışma şeklimizi hem de eğitim yaklaşımlarımızı sorgulama biçimimizi dönüştürmüş bir psikolojik fenomendir. Bu etkinin farkına varmak ve onu başarıya dönüştürmek bizi daha verimli ve daha motive olmaya itmiştir. Öğrencilerden işçilere, doktorlardan yöneticilere kadar neredeyse herkesin performansını olumlu yönde etkileyen bir fenomendir.

Hawthorne etkisi, çalışma ve öğrenme ortamlarında psikolojik bir değişim aracı olarak kullanılmıştır. Performansın izlendiğini bilmek, çalışanların veya öğrencilerin verimliliğini ve kalitesini arttırırken, eforlarını ve motivasyonlarını da yükseltmiştir. Örneğin, öğretim görevlilerinin öğrencileri sıkı bir şekilde izlediği ve değerlendirdiği derslerde, öğrencilerin nota oranları genellikle yüzde 25 ile yüzde 30 arasında artmaktadır.

Verimliliğin yanı sıra, Hawthorne etkisinin başka bir asıl sonucu da iş ve eğitim dünyasında bir takım değişikliklerin meydana gelmesidir. Örneğin, araştırmalar, işyerlerinin, işçilerin gereksinimlerine duyarlı olması ve çalışanların gözetim altında hissettiklerinde daha iyi performans göstermeye motive olduklarını gösterdi. Dolayısıyla, bilinçli bir yönetim ve liderlik uygulaması, çalışanların işyerinde daha fazla memnuniyet ve bağlılık hissetmesine yardımcı olabilir.

İlgili eğitim: Liderlik Eğitimi

Hawthorne Etkisi’nin varlığı, ayrıca, daha iyi çalışma yönetim stratejileri ve eğitim yaklaşımları geliştirebilmemiz için önemli bir kılavuz olmuştur. Bu durum, bizi performansı artırmak ve motivasyonu yükseltmek için çeşitli psikolojik ve sosyal faktörleri anlamaya ve kullanmaya itmiştir. Dahası, Hawthorne etkisi, aynı zamanda, bireylerin ve grupların en iyi ne zaman ve nasıl performans gösterebileceklerine dair daha iyi bir anlayış sağlamaktadır.

Sonuç olarak, Hawthorne Etkisi'nin sonuçları ve etkileri, açık yönetim, bilinçli denetim, artan motivasyon ve genel olarak daha yüksek verimlilik olmuştur. Bu etki, bizi hem bireyleri hem de grupları daha iyi anlama ve yönetme yöntemlerini keşfetmeye yönlendirmiştir. Her bakımdan Hawthorne Etkisi, belirli bir görevin başarılı bir şekilde yerine getirilmesini paha biçilemez bir yol haline getirmiştir.