Epidemiyoloji Doktoru Nedir? Ne İş Yapar?
Konu | Açıklama | Örnekler |
---|---|---|
Epidemiyoloji Doktoru | Tıp lisans eğitimini tamamlamış, insanlarda ve hayvanlarda ortaya çıkan hastalıkların gruplanmasını amaçlayan bir tıbbi sağlık uzmanıdır. | |
Görevler | Hastalığın nedenlerini ortaya çıkarma, yaygınlığını belirleme, değişimlerini ve prognozunu araştırma. | Pnömoni, akciğer kanseri gibi ölümcül hastalıkların doğal seyirlerini incelemek. |
Yeni Geliştirilen Tedaviler | Günümüzde uygulanan ve yeni geliştirilen koruyucu önlemlerin, tedavilerin ve sağlık hizmetlerinin yararlarını ve etkinliğini değerlendirmek. | Akciğer kanserine için CT taraması, kistik fibrozis için genetik tarama |
Hastalıkların Önlenmesi | Hastalıkların en başta önlenmesine ve kontrolüne yönelik çalışmalar gerçekleştirilir. | Bulaşıcı olmayan kronik hastalıkların önlenmesi |
Epidemiyoloji Tarihi | Hipokrat'ın dönemine dayanan, hastalıkların çevresel etkenlerle bağlantısını inceleyen bilim dalı. | 19. yüzyılda Londra'da suyun kolera hastalığına neden olduğunun bulunması |
Risk Etkenleri | Hastalığın görülme sıklığını arttıran sebepleri yani risk etkenlerini ortaya çıkarmak. | Solunum sistemi hastalıkları gibi sık görülen hastalıkların sıklığı |
Sağlık Politikaları | Sağlık politikalarının yeniden oluşturulmasında hastalıkların yaygınlığının ortaya çıkarılması önemlidir | Çevresel sorunlar ve genetik özellikler ile ilgili politikalar |
Modern Yöntemler | 21. yüzyılın modern yöntemleriyle epidemiyoloji, ayrı bir disiplin olmuştur | Nitel araştırma yöntemleri kullanılır |
Sosyolojik, Siyasal Süreçler | Epidemiyoloji alanındaki çalışmalar sadece biyolojik süreçleri değil, sosyolojik ve siyasal süreçleri de inceler. | Snow'un epidemiyolojik araştırmaları |
Hukuka Uygunluk | Epidemiyoloji doktorları, hekimliğin temel görev ve sorumluluklarını yerine getirirken yasa, tüzük ve mevzuatlara uymaları gerekmektedir. |
21. yüzyılın modern yöntemleriyle epidemiyoloji, ayrı bir disiplin olup insan topluluklarında meydana gelen hastalıkların değerlendirilmesinde ve incelenmesinde, ilgili hastalıkların en başta önlenmesine ve kontrolüne yönelik çalışmalara ilgili olarak bilgi sağlanmasına yönelik nicel diyebileceğimiz yöntemler kullanılır. Epidemiyoloji doktoru, Tıp lisans eğitimini tamamlamış, insanlarda ve hayvanlarda ortaya çıkan hastalıkların gruplanmasını amaçlayan ve bu hastalıkların genel tanımlarının belirlenmesini sağlayan, hastalığın ortaya çıkma nedenlerini ve etkilerinin incelenmesi gibi konuları pozitif bilimler kapsamında araştıran ve bunları değerlendiren bir tıbbi sağlık personelidir.
Bu yazımızda Epidemiyoloji doktorunun görev ve sorumluluklarına yer verdik.
Epidemiyoloji Doktoru Nedir?
Epidemiyoloji doktorunun tanımına gelmeden önce epidemiyolojinin tarihsel gelişim sürecine değinmek gerekiyor. Çünkü yeni alanlarda meydana gelen değişimler ve gelişmeler farklı meslek dallarını ortaya çıkarmıştır. Epidemiyoloji, Hipokrat’ın, çevresel etkenlerin hastalık oluşumuna neden olduğu olabileceği durumu çok eskilere dayanmaktadır. 19. yüzyıla kadar, meydana gelen hastalıkların belirli insan topluluklarından bulaşmasına ya da yayılmasına yönelik olarak tam olarak bir ölçüm ortaya koyulamamıştır. Londra’daki meydana gelen kolera hastalığının bir şirket tarafından elde edilen içme suyu ile ilgili olduğu kapsamındaki bulgusu, konuya yönelik herkes tarafından bilindik bir örnek ortaya koymaktadır.
Bilimci Snow’un gerçekleştirmiş olduğu epidemiyolojik çalışmalar, kimyasal, fiziksel, biyolojik, sosyolojik ve siyasal süreçleri irdeleyen bir dizi kapsamlı araştırmaların yalnız bir tarafını oluşturmaktaydı. Toplumların alt gruplarında meydana gelen hastalık hızlarının karşılaştırılması 20. yüzyılından ilk yıllarından itibaren yaygın hale gelmiştir. Temelde bu yaklaşım, bulaşıcı hastalıklar daha fazla yaygınlaşmasın diye bunların kontrolü için uygulanmıştır. Fakat daha sonraları, çevresel faktörler veya ajanların spesifik hastalıklarla doğrudan ilişkilendirmesi kapsamında yarar sağlanmıştır. Bu yöntemler yirminci yüzyılın ikinci yarısında özellikle ortanın üzerinde gelir seviyesine sahip olan ülkelerde ortaya çıkan kanser ve kalp hastalıkları gibi bulaşıcı olmayan kronik hastalıklar için yapılmıştır.
21. yüzyılın modern yöntemleriyle epidemiyoloji, ayrı bir disiplin olup insan topluluklarında meydana gelen hastalıkların değerlendirilmesinde ve incelenmesinde, ilgili hastalıkların en başta önlenmesine ve kontrolüne yönelik çalışmalara ilgili olarak bilgi sağlanmasına yönelik nicel diyebileceğimiz yöntemler kullanılır. Epidemiyoloji doktoru, Tıp lisans eğitimini tamamlamış, insanlarda ve hayvanlarda ortaya çıkan hastalıkların gruplanmasını amaçlayan ve bu hastalıkların genel tanımlarının belirlenmesini sağlayan, hastalığın ortaya çıkma nedenlerini ve etkilerinin incelenmesi gibi konuları pozitif bilimler kapsamında araştıran ve bunları değerlendiren bir tıbbi sağlık personelidir.
Epidemiyoloji Doktoru Ne İş Yapar?
Epidemiyoloji doktorlarının birçok görevleri bulunmaktadır. Bu görevlerin en başında hekimliğin temel görev ve sorumluluklarını yerine getirmek, yasa, tüzük ve mevzuatta yer alan hükümlere uymaktır. Bununla beraber diğer görevleri şu şekildedir;
Hastalığın nedenlerini veya etiyolojisi ve görülme sıklığını arttıran sebepleri, risk etkenlerini ortaya çıkarmak. Bu maddedeki temel hedef hastalıkların nasıl yayıldığını anlamak, mortaliteyi ve morbidite indirgeyecek çalışmalarda bulunmak.
Toplumda meydana gelen hastalığın yaygınlığını ortaya çıkarmak. İlgili hastalığın ortaya çıkarılması, sağlığın planlanması, sağlık politikalarının yeniden oluşturulmasında önemli olduğunu belirmemiz gerekir. Özellikle solunum sistemini ilgilendiren hastalıklar tüberküloz, pnömoni, kronik abstrüktif akciğer hastalığı gibi toplum içinde sık sık ortaya çıkan hastalıklar arasındadır. Bu açıdan oldukça önemlidir.
Hastalıkta meydana gelen değişimleri ve prognozunu araştırmak. Hastalıklar pnömoni, akciğer kanseri gibi hastalıklar oldukça ölümcüldür. Hastalıklarda meydana gelen doğal seyirlerinin incelenmesi, komplikasyonların engellenmesi kapsamında uygun görülen girişimlerin etkinliğinin ortaya koyulması kapsamında faydalı olacaktır.
Günümüzde uygulanan ve yeni geliştirilen koruyucu önlemlerin, tedavilerin ve sağlık hizmetlerinin yararlarını ve etkinliğini değerlendirmek. Daha önceden tamamlanmış risk gruplarında uygulanan tarama testlerine yönelik örnek olarak akciğer kanserine için bilgisayarlı tomografi cihazıyla uygulanması tartışılan tarama testleri ve kistik fibrozis gibi genetik hastalıklara yönelik tarama yöntemlerini tam olarak verebilir. Gerek önerilen ve gerek mevcut tarama testlerinin olası faydalarının araştırılması epidemiyoloji doktorunun görevleri arasında yer almaktadır.
Çevresel sorunlar başta olmak üzere, genetik özelliklere ilişkin toplum sağlığı politikalarının geliştirilmesi açısından çalışmalarda bulunmak
Epidemiyoloji Doktoru Maaşları
Epidemiyoloji doktorunun maaş alımları kamu ve özel kurumlar olarak ikiye ayırabiliriz. Kamu kurumlarında görevli olan doktorların özel hastanelere göre yüksek maaş aldıklarını söyleyebiliriz. Hem kamu hem de özel hastanelerde maaş alımları ortalama 7000 TL seviyelerindedir. Kamu kurumlarında en yüksek maaş 9000 TL iken en düşük 6500 TL’dir. Kamu kurumlarında maaşların bu denli değişken olmasının nedeni görev yapılan kurumun statüsü ( Bakanlık veya araştırma hastanesi), mesleki tecrübe yılı gibi nedenlerden dolayı maaşlar değişmektedir.
Öğretim üyesi olarak üniversitelerde alınan maaşlar ise 8000 TL ile 15000 TL arasında değişmektedir. Anabilim dalı başkanı olunması, yönetimde farklı görevlerin alınması durumunda ise en yüksek 15000 TL kadar maaşlar yükselmektedir.
Özel kurumlar için bu rakamları söylemek mümkün değildir. En düşük 6000 TL en yüksek ise 10.000 TL kadar maaş alımı olabilmektedir. Çalışma alının sınırlı olmasına bağlı olarak maaşlardaki rakamlar bu şekildedir. Özel üniversitelerdeki öğretim üyelerinin maaşları ise 7700 TL ile 13.000 TL arasında değişmektedir. Unvana göre girilen derslerden alınan ücretler yansıtıldığında 12.200 TL kadar çıktığını söyleyebiliriz. İlgili maaş rakamların tamamı 2021 yılı için geçerlidir.
Epidemiyoloji Doktoru Nasıl Olunur?
Epidemiyoloji doktoru olabilmek için iyi bir lise ortalamasına sahip olunması beklenir. Bir lise tercihinde bulunulması bekleniyorsa, bu lise Fen veya Anadolu Lisesi ya da dengi olabilecek liseler olabilir. İlgili liselerin sayısal bölümlerinden mezun olunmalıdır. Lise mezuniyeti sonrasında elde edilecek iyi bir puanın akabinde Yüksek Öğretim Kurumunun (YÖK) her yıl yapmış olduğu Temel Yeterlilik Testi (TYT) ve sonrasındaki Alan Yeterlilik Testi (AYT) sınavlarına girmek iyi birer puan almak gerekir. Bu sınavlardan sonra üniversitelerin Tıp Fakültelerini tercih etmeleri beklenilir. Toplamda 6 yıllık bir lisans eğitimin olacağını ve ağırlıklı olarak tıp bilimini ilgilendiren derslerin tamamının alınabileceğini belirtebiliriz. Lisans eğitiminin teori ve pratik eğitimlerini geride bıraktıktan sonra başarıyla mezun olunması beklenir.
Mezuniyet sonrasında pratisyen hekim olarak görev yapılabilir. Fakat doktor olunduktan sonra lisans eğitimi boyunca verilen analitik araştırmalar, deneysel çalışmalar daha da temellendirilerek metodolojik araştırmalar yapılmalıdır. Bu araştırmalarla beraber çalışma sahasının göstermiş olduğu farklı özel eğitimlerinde alınması halinde epidemiyoloji doktoru olarak sahada rahatlıkla görev alınabilir.
Sağlık Yönetimi bölümünde öğretim görevlisi. Sağlık hukuku, Türk sağlık sistemi ve sağlık kuruluşlarında teknoloji yönetimi alanında dersler vermektedir. Birçok uluslararası dergi, kitap ve bildirilerde yazı ve bölümleri vardır.