Dunning Kruger Sendromu Nedir?
Konu | Açıklama | Örnek |
---|---|---|
Dunning Kruger Sendromu | Bilgisiz veya yeteneksiz kişilerin kendi yeteneklerini veya bilgilerini abartma eğilimi gösteren psikolojik bir sendrom. | Bir kişi, politika hakkında çok az bilgiye sahip olmasına rağmen, kendisinin bir politika uzmanı olduğunu düşünüyor olabilir. |
Etkenler | Kişinin kendi yeteneklerini veya bilgilerini doğru değerlendirememe yeteneği. Ayrıca, bilgili kişilerin genellikle kendi yeteneklerini küçümseme eğilimindedir. | Bir doktor, tıbbi bilgisinin yeterli olduğunu düşünmeyebilir, ancak bir laik, tıbbi bilgisinin oldukça iyi olduğunu düşünebilir. |
Dunning Kruger Etkisi | Dunning Kruger Sendromunun genel toplum üzerindeki etkisi. Bilgisiz kişiler genellikle daha girişken ve cesurdur. | Bilgisi az olan bir kişi, yetenekli olduğunu düşündüğünden dolayı bir işe başvurabilir ve hatta kabul edilebilir. |
İlgili Teoriler | Dunning ve Kruger, niteliksiz kişilerin genellikle kendi yeteneklerini aşırı değerlendirdiğini ve gerçekten yetenekli kişilerin yeteneklerini göremezler. | Bir amatör sanatçı, kendi sanatsal yeteneğine güvenerek bir sanat yarışmasına katılabilir, ancak profesyonel bir sanatçının yeteneğini görmezden gelebilir. |
Ig Nobel Ödülü | Dunning ve Kruger, 2000 yılında psikoloji dalında bu teorilerinden dolayı Ig Nobel Ödülü kazanmıştır. | Ödül, araştırmalarının orijinalliği ve eğlenceli olması nedeniyle verilmiştir. |
Toplumsal Etki | Sendromun etkisi toplumun her bölümünde kendisini gösterebilmektedir. Her insanın yaptığı bilinçsiz bir davranış nadir de olsa kasıtlı olarak yapılabilmektedir. | Bir yöneticinin aslında pozisyonu için yeterli bilgi ve yeteneğe sahip olmayıp, kendisinin bu pozisyon için yeterli olduğunu düşündüğü durumlar. |
Kişisel Gelişim | Dunning Kruger Sendromundan etkilenen kişiler eğer niteliklerini arttırmak için eğitim alırlarsa, niteliksizliklerinin farkına varabilirler. | Bir amatör sanatçı, profesyonel eğitim alıp gerçekten yetenekli olduğunu fark ettiğinde, kendi becerilerinin daha objektif bir değerlendirmesini yapabilir. |
Deney | Cornell Üniversitesi'nde Dunning Kruger Sendromu üzerine bir deney gerçekleştirildi. | Öğrencilere çeşitli testler verildi ve sonuçlarına göre Dunning Kruger Sendromu'na dair görüşler alındı. |
Yetenekli Kişiler | Bilgi ve yetenek sahibi insanlar kendi yeteneklerini tanıyarak cesur olmalıdır. | Bir bilim insanı, diğer bilimsel araştırmaların önüne geçmek için kendi bilim dalındaki yeteneklerini ve bilgilerini sergilemelidir. |
Sonuç | Bu sendromun farkına varmak, kişinin kendini ve diğerlerini daha doğru değerlendirmesine yardımcı olabilir. | Bir kişi, kendisinin bir konuda ne kadar bilgili veya yetenekli olduğunu daha objektif bir şekilde değerlendirebilir. |
Çevremizde önemli görevlere gelmiş insanların aslında o mevkiler için yeterli olmadıklarını görebiliriz. Bu durum bizlerde şaşkınlık yaratabilir. Bazı insanlar aslında yeterince bilgi sahibi olmadıkları alanlarda farkında bile olmadan yeterli olduklarını düşünmektedir. Bu düşünce onların o alanda daha girişken ve cesur davranışlar sergilemesini sağlar. Bilgilerinin az olduğunun farkına varamaz kendilerini son derece bilgili ve yeterli hissederler. Bu durum onlara sahte bir yetkinlik duygusu ve cesaret kazandırır.
Daha bilgili olan insanlar ise kendi yeterlilikleri hakkında şüphe içindedir. Bu nedenle girişkenlik gösteremezler. Belirli alanlarda yetkin olmamasına rağmen kendini yetkin hisseden insanların durumu ile ilgili Cornell Üniversitesi’nden iki psikolog olan David Dunning ve Justin Kruger tarafından psikolojik bir sendrom tanımlaması yapılmıştır. İki psikoloğun yaptığı bu tanımlamaya Dunning Kruger Sendromu adı verilmiştir.
Dunning Kruger Sendromu, algılamada yanlılık gösterme eğilimidir. Talihsiz seçimler ile yanlış sonuçlara varanlar, yaptıkları seçimlerin talihsizliğini veya vardıkları sonuçların yanlışlığını anlayabilecek yetkinliğe sahip olmayabilirler. Bu varsayım sendromun savunduğu görüşü yansıtmaktadır. 1999 yılında ortaya atılan bu görüş, bir yıl sonra David Dunning ve Justin Kruger’e psikoloji dalında 2000 yılı Ig Nobel Ödülünü kazandırmıştır. Sendromun etkisi toplumun her bölümünde kendisini gösterebilmektedir. Çünkü toplumsal statülerden ve unvanlardan bağımsız olarak her insanın yaptığı bilinçsiz bir davranış nadir de olsa kasıtlı olarak yapılabilmektedir. Toplumsal düzenden insanlar arasındaki ilişkilere kadar pek çok alanda zararlı bir etkiye neden olabilmektedir.
Dunning Kruger Etkisi
Dunning Kruger Sendromunun diğer adı Dunning Kruger Etkisidir. Gündelik hayatta sıklıkla karşılaşılan ve anlamlandırılamayan bir şekilde yetkin olmadığı alanlarda cesaret gösteren kişileri inceleme altına alan araştırmacılar, konu ile ilgili teoriler geliştirmişlerdir. Halk dilinde cahil cesareti olarak adlandırılan kavramı açıklayan psikologlar, bu kişilerin sahip olduğu cesaretin bilgisizlikten kaynaklandığını ve bu kişilerin Dunning Kruger Sendromu yaşadıklarını söylemişlerdir. Çok başarılı bir kariyere sahip olan kişiler ile bilgi kapasitesi az olan ve alanında yetkinliği olmadığı halde üst düzey pozisyonlara gelen kişiler incelenmektedir.
Bilgi sahibi olan ancak bunu dile getirmeyerek alçak gönüllü davranış sergileyen kişilerin kendi kendini değerlendirme becerisinin zayıf olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle alanlarında yükselebilmek için yeterince özgüvenli davranamayarak istedikleri pozisyonlara yükselemezler. Aksine, bilgi sahibi olmadığı halde sürekli kendisini öven, kendini her işte ön plana çıkaran ve kendisini mesleki açıdan yeterli bulan kişiler cesaretli davranarak eksikliklerini artıya çevirmektedir. Böylece üst düzey pozisyonlara gelirler. Kişi, kendi bilgisini değerlendiremediği zaman geri planda kalarak gerçekten hak ettiği pozisyonda olamamaktadır.
Alanında yetkin olmadığı halde kendisinden daha üst pozisyonlarda bulunan kişileri gördükçe tamamen geri planda kalmakta ve mesleki verimliliğini kaybetmektedir. Psikologlar cehaletin kişinin özgüvenini arttırarak yetenekli ve bilgili diğer insanların önüne geçmesini sağladığını açıklamaktadır. Cahil kişiler hem bilgisizliğinin farkında olmayıp hem de mesleki açıdan yeterli ve başarılı olduklarını düşünürler. Bu sayede mutlu ve kaliteli yaşamaya devam ederler.
Dunning Kruger Sendromu ile ilgili yapılan çalışmalarda psikologların ortaya çıkardığı teoriler birkaç madde ile açıklanmıştır. Bu maddeler aynı zamanda bu etkinin temel meselelerini de yansıtmaktadır.
Niteliksiz kişiler kendi niteliklerini abartma eğilimindedir.
Niteliksiz kişiler gerçekten nitelik sahibi olan kişilerin niteliklerini göremezler.
Niteliksiz kişiler ne ölçüde niteliksiz olduklarının farkına varamazlar.
Eğer niteliklerini arttırmak için eğitim alırlarsa, aynı niteliksiz kişiler, niteliksizliklerini fark etmeye başlarlar.
Bilgi ve yetenek sahibi insanlar kendi kendilerini doğru değerlendirmeye başladıkları zaman bu tür cahil cesareti göstererek belirli noktaya gelebilen insanların önüne geçerler. Bunu yapabilmek için nitelikli kişiler, kendi yeteneklerini tanıyarak geri planda kalmak yerine cesaret göstererek ön planda yer almayı tercih etmelidir. Böylece hem hak ettikleri başarılı pozisyonları elde ederler hem de Dunning Kruger Sendromu sahibi olan kişilerin durumun farkına varmasına yardımcı olabilirler.
Dunning Kruger Sendromu Deneyi
Cornell Üniversitesinde, Dunning Kruger Sendromu hakkında kişilerin davranışlarını temel alan bir deney yapılmıştır. Deney için 45 öğrenci incelemeye alınmıştır. Öğrencilerin bilgi düzeylerini ölçmek için çeşitli sorular hazırlanarak, öğrencilerin bu soruları yanıtlamaları istenmiştir. Sorular yanıtlandıktan sonra öğrencilerin görüşleri alınmıştır. Soruların az bir kısmını doğru cevaplayan öğrenciler, daha fazla soruyu doğru yaptıklarını ve iyi bir günde oldukları zaman daha da iyi sonuçlar alabileceklerini söylemişlerdir. Soruların büyük bir kısmını doğru cevaplamayı başaran öğrenciler ise daha az sayıda soruyu doğru cevapladıklarını tahmin etmişlerdir.
Test sonuçları incelendiğinde, az sayıda doğru yaptığını düşünen öğrencilerin yüzde 90 oranında doğru cevap verdikleri, daha fazla sayıda doğru yaptığını düşünen öğrencilerin ise sadece yüzde 10 oranında doğru cevap verdikleri tespit edilmiştir. Psikologların yaptığı bu deney, bilgili kişilerin alçak gönüllülük gösterdiğini, az bilgiye sahip olan kişilerin ise cahil cesareti gösterdiğini kanıtlamıştır.
Dunning Kruger Sendromu Araştırmalarına Neden Olan Olay
Dunning Kruger Sendromu ile ilgili araştırmalar başlamadan önce gerçekleşen bir olay sendromun neden olduğu etkiye olan ilgiyi arttırmıştır. Bu olay şu şekilde gerçekleşmiştir: 1995 yılında McArthur Wheeler adında bir kişi, limon suyunun kimyası ile ilgili çok derin ve gizemli bilgilere sahip olduğuna inanıyordu. Limon suyunun tuhaf bir kimyaya sahip olduğunu ve görünmez yazılar yazmaya yaradığını iddia ediyordu. Wheeler’a göre oldukça gizemli olan limon suyu kendisini görünmez kılabilirdi. Bu iddiasını kanıtlamak üzere yüzüne sürdüğü limon suyu ile birlikte iki bankayı üst üste soymaya kalkıştı.
Limon suyu ile birlikte görünmez olacak ve bankada bulunan kameralar onu göremeyecekti. Wheeler banka soymayı başardı ancak düşündüğü gibi görünmez olmayı başaramadı. Kameralar kendisini kayıt altına almıştı. Kamera kayıtlarından kimliğini tespit eden polis, kendisini aynı gün içerisinde yakaladı. Kimya alanında derin bir cehalete sahip olmasına rağmen Wheeler bu durumun farkında değildi ve kendisinin uzman olduğuna inanıyordu. Bu uzmanlığı sayesinde teknolojiyi ve polisleri alt edebileceğini düşünüyordu. Bu olay Dunning Kruger Sendromu çalışmalarının odaklandığı meseleyi açık bir şekilde ifade etmektedir.
Dunning Kruger Sendromuna Sahip Kişilerin Davranış Biçimleri
Dunning Kruger Sendromu sahibi kişilerin davranışları ile ilgili çeşitli üniversitelerde farklı denekler üzerinde yapılan deneylerle bazı ortak izlenimler ortaya çıkarılmıştır. Bu kişilerin davranışları aşağıdaki gibi açıklanmaktadır.
Bu kişiler genel olarak eğitimi ve bilgiyi aşağılayarak her konu hakkında en iyisini kendilerinin bildiklerini iddia ederler.
Dunning Kruger Sendromuna sahip kişiler yaptıkları her işte kendilerinin çok daha fazla çalıştığı havası yaratmaya eğilimlidir. Yaptıkları işlerde büyük gürültü yaratıp çok iş yaptıklarını göstermek isterler. Ancak çoğunlukla bu davranışlarının farkında bile değillerdir.
Normal insanlar kendi bilgilerinin olmadığı konularda o alanda uzman olan kişilere danışmayı sorun etmezler hatta yararlı görürler. Dunning Kruger Sendromu olan kişiler ise hemen her alanda üstün fikirlere sahip ve yetkin olduklarını düşünerek her işi yapabileceklerine inanırlar. Kendilerine danışılmadan yapılan işlerin eksik olacağını düşünürler.
En ufak bir fikirlerinin dahi olmadığı ve öngörülerde bulunamadıkları konularda bile sanki bu olayı yıllar öncesinde görmüş ve tecrübe edinmiş gibi davranmayı severler. Öngöremedikleri ve hazırlıklarının olmadığı konularda sanki bu olayın olacağını biliyormuş ve hazırlıklarını yapmış gibi hareket ederler. Bunun için çevrelerindeki insanları da ikna etmeye çalışırlar.
Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo, Televizyon ve Sinema bölümünden mezun oldum. Eğitimime devam ederken, bir televizyon kanalında canlı yayın kameramanı olarak görev yaptım. Çeşitli kısa film projelerinde farklı görevlerde bulundum. Enstitü’den aldığım online içerik editörlüğü eğitiminden sonra yazarlık yapmaya başladım.