Botanik Nedir? Botanist Ne İş Yapar?
Terim | Açıklama | Örnekler |
---|---|---|
Botanik | Canlı organizmaların bir dalını inceleyen bir biyoloji bilimi. Bitki yaşamının bilimsel çalışması | Algler, mantarlar, likenler, yosunlar, eğrelti otları incelemesi |
Botanist | Bitkileri inceleyen bilim insanı. Bitki ömrünün en küçüğünden en büyüğüne kadar değişen bir dizi organizmayı araştırır | Deniz fitoplanktonları, tarımsal ürünler veya Amazon yağmur ormanlarının özel bitkilerinin incelenmesi |
Mikoloji | Mantarları inceleyen botanik alanı | Mantar türlerinin araştırılması ve sınıflandırılması |
Sulak Alan Koruma Uzmanı | Bataklıkları inceleyen ve korumaya çalışan botanik uzmanı | Bataklık ekosistemlerinin korunması ve yönetilmesi |
Agronomist | Toprak yönetimi için en iyi uygulamaları belirleyen ve testler yapan botanik uzmanı | Toprak sağlığı ve tarım üretkenliğini artırma stratejileri |
Orman Ekoloğu | Ormanlardaki ekosistemleri inceleyen botanik uzmanı | Orman ekosistem ve biyolojik çeşitlilik araştırmaları |
Algler | Su ortamlarında yaşayan, genellikle fotosentetik olan canlılar | Yeşil algler, kahverengi algler, kırmızı algler |
Mantarlar | Ormanların, çayırların ve su ortamlarının çeşitli türlerini oluşturan bir grup canlı | Mantar türleri, mayalar, küfler |
Likenler | Algler ve mantarlar arasındaki simbiyotik ilişkiler sonucu oluşan canlılar | Çeşitli liken türleri |
Yosunlar | Genellikle nemli yerlerde yaşayan, fotosentetik bitkisel türler | Karayosması, kıryosması, kara kaplan |
Botanik, canlı organizmaları inceleyen bir biyoloji dalıdır. Botanik terimi Yunancadaki botan kelimesinden türetilmiş bir tür sıfattır. Botanik, dünyanın en eski doğa bilimlerinden biridir. İlk başlarda Botanik, asıl bitkilerle beraber algler, likenler, eğrelti otları, mantarlar, yosunlar gibi bütün bitki benzeri organizmaları içermekteydi. Daha sonra bakteri, alg ve mantarların farklı bir krallığa ait olduğu gözlemlendi. Dünyanın çoğu, bize oksijen, yiyecek ve diğer birçok ihtiyacı sağlayan bitki yaşamıyla kaplıdır. Tüm dünyayı saran bu yeşillik, hayal bile edilemeyecek bir çeşitlilikte tasarımlar, renkler, yaşam tarzları ve kullanımlar taşımaktadır. Botanistler de bunların hepsini incelemektedirler.
Botanik, artık bitki olarak kabul edilmeyen mantar gibi bazı şeylerin yaşamı da dahil olmak üzere, bitki yaşamının bilimsel çalışmasıdır. Botanik biliminde yapı, özellikler, yaşam süreçleri, sınıflandırmalar, hastalıklar ve çevresel etkiler ve etkileşimler yer almaktadır. Botanik, bitkilerin nasıl çalıştığını, neye benzediklerini, birbirleriyle nasıl ilişkili olduklarını, nerede büyüdüklerini, insanların bitkilerden nasıl yararlandıklarını ve bitkilerin nasıl evrimleştiğini inceleyen bilimsel bir bilimdir. Botanik genellikle alglerin incelenmesini içerir, mantarlar ve bakterilerle uğraşabilir ve genellikle küçük yüzen su mercimeklerinden devasa sekoya ağaçlarına kadar bitkilerin yaşamlarını araştırır. Bitkiler, doğrudan veya dolaylı olarak tüm gıdamızı ve soluduğumuz oksijeni sağlayarak, insanların yaşamları için gereklidir.
Botanik Nedir?
Botanik, binlerce yıl öncesine dayanan botanik araştırma ve keşif örnekleriyle dünyanın en eski bilimlerinden biridir. İnsanlar bitkilerle çok çeşitli şekillerde etkileşime girmekte ve kullanılmaktadır. Bu çalışma alanı Dünya'nın jeolojik tarihinde daha erken dönemlerde var olan bitkiler üzerinde yapılan araştırmalardan, bu bitkilerin nasıl çalıştığını ve ana ilaçlara nasıl uygulanabileceklerini öğrenmek amacıyla geleneksel tıpta kullanılan bitkilerin araştırılmasına kadar uzanmaktadır. Bazı Botanistler bitkilerin yapısını inceleyerek ve bitki yaşamının yapı taşlarını anlamak için moleküler kimya gibi araçları kullanarak laboratuvarda çalışmaktadırlar. Botanik, bitkilerin bilimsel çalışmasıdır. Çoğu insan için "bitkiler", en küçük bakterilerden en büyük canlılara, dev sekoya ağaçlarına kadar çok çeşitli canlı organizmalar anlamına gelmektedir. Bu tanıma göre bitkiler şunları içermektedir.
Algler,
Mantarlar,
Likenler,
Yosunlar,
Eğrelti otları,
Kozalaklı ağaçlar,
Çiçekli bitkiler.
Günümüzde bilim adamları bakterilerin, alglerin ve mantarların kendi ayrı krallıklarında olduğunu savunmaktadırlar. Ekoloji ile ilgilenen botanikçiler, bitkilerin diğer organizmalar ve çevre ile etkileşimlerini incelerler. Diğer alan botanikçileri, yeni türler bulmak için araştırma yaparlar. Ayrıca bitkilerin çeşitli koşullar altında nasıl büyüdüklerini keşfetmek için deneyler yaparlar. Bazı botanikçiler de bitkilerin yapısını incelemektedirler. Tüm bitkinin modeline odaklanarak tarlada da çalışmaktadırlar. Tek tek hücrelerin en ayrıntılı ince yapısını incelemek için mikroskopları kullanmaktadırlar. Çoğu Botanistler bitkilerin kolay kimyasal bileşikleri daha karmaşık kimyasallara nasıl dönüştürdüğünü belirlemek için deneyler yapmaktadırlar. DNA'daki genetik bilginin bitki gelişimini nasıl kontrol ettiğini bile inceleyebilmektedirler. Botanik araştırmalarının sonuçları, ilaç, gıda, lif, yapı malzemeleri ve diğer bitkisel ürün tedariklerini artırıp iyileştirmektedir. Koruma uzmanları, parkları, ormanları, meraları ve vahşi alanları yönetmeye yardımcı olmak için botanik bilgileri kullanmaktadır. Halk sağlığı ve çevre koruma uzmanları, kirlilik sorunlarının çözülmesine yardımcı olmak için bitki bilimi anlayışlarına bağlıdır.
Botanist Nedir?
Botanik, bitkilerin bilimsel çalışmasıdır. Bitkileri inceleyen bir kişilere Botanist ya da Botanikçi denilmektedir. Bitki ömrü, en küçük hücreli canlılardan en uzun sekoya ağaçlarına kadar değişebilir. Bu nedenle botanik alanı hem çok çeşitlidir hem de iş olanakları sonsuzdur. Botanistlerin çoğu, belirli bir botanik alanında uzmanlaşmışlardır. Çeşitli alanlara örnek olarak deniz fitoplanktonları, tarımsal ürünler veya Amazon yağmur ormanlarının özel bitkilerinin incelenmesi sayılabilmektedir.
Botanikçiler birçok iş unvanına sahip olabilir ve aynı zamanda birçok endüstride çalışabilmektedirler. Küçük bir örnek vermek gerekirse; Mikoloji mantarları inceler, sulak alan koruma uzmanı bataklıkları inceler ve korumaya çalışır, Agronomist toprak yönetimi için en iyi uygulamaları belirlerler ve testler yapar, Orman Ekoloğu ise ormanlardaki ekosistemleri incelemektedir. Botanik, Botanistlerin bitki yaşamını inceledikleri saf bir bilimdir. Araştırma ve testler yapabilir, teoriler türetebilir ve tahminlerde bulunabilirler. Genellikle üniversiteler, arboretumlar tarafından istihdam edilirler veya biyolojik tedarik evleri, ilaç şirketleri ya da petrokimya tesisleri gibi endüstriyel üreticiler için çalışmaktadırlar.
Botanik esastır. Çünkü bitkiler, insanlar ve diğer canlı organizmalar tarafından kullanılan besin ve oksijeni aerobik solunum ve varlığı kolaylaştırmak için kimyasal enerji üreterek tüm hayvan yaşamını sürdürür. Bitkiler, siyan bakteriler ve algler, hem hücrelerin yapısal bileşenlerinde kullanılan organik moleküllerin hem de kimyasal enerjinin kaynağı olarak kullanılan karbondioksit ve suyu şekerlere dönüştüren bir süreç olan fotosentez yapan organizmaların ana grupları arasındadır. Oksijen, atmosfere fotosentezin bir yan ürünü olarak neredeyse tüm canlı organizmaların solunum için ihtiyaç duyduğu bir gazdır. Ek olarak, bitkiler kökleri stabilize edip toprağı bağlayarak küresel su, karbon döngülerini etkiler ve böylece toprak erozyonunu önler. Bitkiler oksijen sağladıkları için insanlığın geleceği için kritik bir bileşendir. Ayrıca bitkiler toprağı yaratır ve korurlar. Bu durumda Botanistler de önemlidir çünkü bitkilerin günlük hayatımızdaki önemini anlamamıza yardımcı olmaktadırlar.
Botanikçiler birçok ortamda çalışabilirler. Bazı Botanistler üniversitelerde öğretim görevlisi veya araştırmacı olabilmektedir. Bazıları ise botanik bahçelerinde, hayvanat bahçelerinde ya da seralarda çalışabilmektedir. Bilim laboratuvarları, ilaç şirketleri, devlet kurumlarında da iş bulabilmektedirler. Birçok botanikçi hem laboratuvar hem de saha çalışması yapmaktadır. Bitkiler çok çeşitli olduğu için, bitkileri inceleyen bilim adamları olan Botanistler dünyadaki yüz binlerce bitki türü hakkında ortak bir ilgi ve merakı paylaşırlar. Eğitim kurumları botanikçileri öğretmen ve araştırmacı olarak işe almaktadırlar. Bazı Botanistler botanik bahçelerinde, arboretumlarda, herbaryumlarda, hayvanat bahçelerinde ve tıbbi bitki kaynakları laboratuvarlarında çalışmaktadırlar. Diğerleri biyolojik tedarik evleri, biyoteknoloji firmaları, ilaç şirketleri, fidanlık ya da sera işletmeleri ve petrokimya şirketleri gibi bitkiyle ilgili endüstrilerde çalışabilirler.
Botanikçi olmak için botanik alanında İngilizce, Matematik, Kimya, Fizik, Sanat ve Beşerî Bilimler, Sosyal Bilimler ve Biyolojik Bilimler derslerini almaktadırlar. Açık havada olmayı seven botanikçiler bitki kaşifleri olabilmektedirler. Kirliliğin (asit yağmuru gibi) bitkiler üzerindeki etkilerini inceleyebilir ve çevrenin korunmasına yönelik çalışabilmektedirler. Ayrıca yeni bitki türleri tanımlayabilir, bunların parçalarını ve kullanımlarını değerlendirebilirler.
Botaniğin Tarihi
Botanik, tüm doğa bilimlerinin en zengin tarihlerinden birine sahiptir. Şifalı bitkilerin eski kullanımından bitki DNA'sının araştırılmasına kadar, botanik dikkate değer miktarda büyümüştür. Botanik, tarih boyunca binlerce önemli Botanist sayesinde devasa bir bilim alanı haline dönüşmüştür. Birçok uzman, bitkilerin ilk yazılı kayıtlarını botaniğin kökeni olarak kabul etmektedir. Bu tanıma göre botanik, farklı zamanlarda farklı yerlerde geliştirilmiştir. Bununla birlikte, bitkilerin tarihi eserleri arasında etkileyici benzerlikleri bulunmaktadır. Hindistan'da bitki türlerinin kapsamlı bir sınıflandırması 3.700 yıl öncesine kadar uzanmaktadır. Bitki türlerinden bazıları ağaçlar, otlar, asmalar ve daha fazla bitki çeşitlerini kapsamaktadır. Kayıtlar sadece bitki türlerini sınıflandırmakla kalmamış, aynı zamanda bitki tıbbı hakkında da notlar bırakmıştır. Bu olayın insanların şifalı bitkileri kaydettiği ilk zamanlar olduğu düşünülmektedir. Sanskritçe ve Hindu metinleri, tarihin en eski botanik kayıtlarından bazıları olmaya devam etmektedir.
Bitkilerin çok benzer bir yazılı kaydı Çin'de bulunmaktadır. Erya adlı eski bir Çince sözlük, 300'den fazla bitki türünü tanımlamakta ve her birinin bir illüstrasyonu, ortak adı olduğunu yazmaktadır. Bitki koleksiyonu yaklaşık 2.300 yıl öncesine aittir ve bugüne kadar varlığını sürdürmektedir. Dünyanın ilk bitki tarla rehberi olarak da kabul edilmektedir. Son olarak Antik Yunanistan'da botanik, Theophrastus sayesinde yaklaşık 2400 yıl önce ortaya çıkmıştır. Theophrastus, bitkiler üzerine yaptığı kapsamlı çalışmalar sayesinde genellikle modern botaniğin babası olarak kabul edilmektedir. Yunan filozof ve Aristoteles'in öğrencisi, bitkiler hakkında onlarca kitap yazmış ve birçoğu bugün hayatta kalmıştır. Theophrastus bitki tanımlama, üreme ve kullanımları hakkında da kapsamlı bir şekilde yazmıştır. Onun metinlerinin çoğuna sahip olmamızın nedeni, saplantılı belgeleri olduğundan dolayıdır.
Birçok bilim alanı gibi, botanik de Avrupa Rönesansı sırasında altın çağını yaşamıştır. En önemli botanik çalışmalardan bazıları bu dönemden gelmekte ve modern botaniğin temelini oluşturmaktadır. Birçok Avrupa botanik bahçesi kurulmuş ve en iyi bitki koleksiyonlarını geliştirmek için herbaryum ile çalışmıştır. Bu bahçeler, diğer kıtaların botanik araştırmalarını körüklemiş ve botanikçileri araştırmak, bitki toplamak için finanse etmiştir. Yüzlerce yıl boyunca bitkilerin sürekli olarak incelenmesi, botanik bilgimizi son derece geliştirmiştir. Rönesans'ta botanik, bitki bilimleri içinde birçok farklı disipline yol açmıştır. Bitki anatomisi, coğrafyası ve ekolojisi kendilerine ait alanlar haline gelmiştir. Carl Linnaeus ve Alexander Von Humboldt gibi insanlar, Rönesans döneminde botaniğin geniş dünyasına öncülük etmişlerdir. Botanik Rönesans'ta geliştikten sonra, büyümeye devam etmiş ve daha da niş çalışma alanlarına yol açmıştır. Botanik alanı günümüzde de her geçen gün daha da genişlemektedir.
Önemli Botanistler Kimlerdir?
Botanikçi, biyolojinin bir dalı olan ve bitki yaşamını inceleyen Botanik olarak bilinen bilim alanında uzmanlaşmış bir bilim insanıdır. Botanik, mera ot ya da yem anlamlarına gelen Eski Yunanca bir kelime olan votani'den türetilmiş bir sözcüktür. Botanikçiler, bitkilerin farklı kültürler tarafından kullanımının incelenmesi olan etnobotanik konusunda özel bilgiye sahiptir. Yeni bitki türlerinin tanımlanması ve sınıflandırılması, bir botanikçinin çalışmalarının önemli bölümlerinden bazılarıdır. Bitkilerin bilimsel olarak incelenmesi, bitkilerin insan ve hayvanlar üzerindeki etkisini anlamamıza yardımcı olur. Daha katı bir anlamda, mevcut botanikçiler, yaklaşık 20.000 kara yosunları ve 369.000 çiçekli bitki türünü ve toplam 410.000'e kadar kara bitki türünü içeren 391.000 vasküler bitki türünü inceleyen bilim adamlarıdır.
Son yıllarda, botanik biliminin evrimi, teknolojinin gelişmesiyle hızlandı. Botanik, Leonhart Fuchs ve Otto Braunfels gibi daha önceki çalışmaları kopyalamayı içeren eski geleneksel sistemlerden sapan farklı bilim adamları sayesinde yıllar içinde gelişmeye devam etti. Kendi yaptıkları gözlemleri kaydetmeye karar verdiler. Bitki sınıflandırma sistemini Hieronymus BockBock geliştirmiştir. 1515-1544 yılları arasında hekim Valerius Cordus, botanik ve farmakolojik önemi olan "Historia Plantarum" un yazarıdır. 1546'da ayrıca bir "Dispensatorium a farmakope" adlı kitabı yazmıştır. Bu kitap günümüzde de kalıcı bir öneme sahip olmuştur. 1516'dan 1565'e kadar, doğa bilimci Conrad von Gesner, bitkilerin tıbbi kullanımını ele alan şifalı otlar yayınlamış, bitki uzmanı John Gerard da 1545 ile 1611 yılları arasında aynı yolda ilerlemeler yapmıştır. Bir doğa bilimci olan Ulisse Aldrovandi, Polymath Robert Hooke canlı bitki dokusundaki hücreleri keşfetmeye devam etmiştir.
Botaniğin Önemi Nedir?
Bitkiler insan yaşamının ayrılmaz bir parçasıdır. Günlük hayatın çeşitli alanlarında kullanılırlar. Botanik mesleği bitkilerin kullanımlarını ve özelliklerini incelemektedir. Bu nedenle de oldukça önemlidir. Botaniğin önemi şu noktalarda anlaşılabilir:
Botanik kozmetik, tıp ve bilim alanlarını etkilemek için çeşitli bitkilerin kullanımlarının ve özelliklerinin incelenmesi ile ilgili bir daldır. Sıcaklık, güneş ışığı, toprak ve yağış gibi çeşitli çevresel faktörlerin bitkiler üzerindeki etkilerini araştırmak botanikçilik mesleğinin bir parçasıdır.
Botanikçiler biyokimyasal ve moleküler teknikleri kullanarak bitkilerin evriminin doğasını da incelerler.
Elde ettikleri bulgulara dayanarak bilimsel raporlar ve makaleler hazırlarlar. Bitkilerden ilaç ve diğer ürünlerin geliştirilmesinde önemli bir rol oynarlar.
Botanik, ekonomik üretkenlik alanında önemlidir. Çünkü ekinlerin ve çiftçilerin mahsul verimini artırmasına yardımcı olan ideal yetiştirme tekniklerinin araştırılmasında yer alır.
Bitkilerin incelenmesi de çevrenin korunmasında önemlidir. Botanistler, yeryüzünde bulunan çeşitli bitki türlerini listelemekte ve bitki popülasyonlarının hangi zamanda azalmaya başladığını hissedebilmektedirler.
Botanik kendi içerisinde de oldukça farklı dallara ayrılmaktadır. Dünya da tek çeşit bitkiler olmadığından dolayı çok fazla türleri inceleyerek kökenlerine inmeye çalışmaktadırlar. Botaniğin dalları şu şekildedir:
Bitki Patolojisi
Bitkilerde hastalıklara neden olan organizmaları, çevresel koşulları, hastalığın meydana gelme mekanizmalarını ve bitki hastalıklarını kontrol etme yöntemlerini inceleyen bilim dalıdır. Bitki hastalıkları bilimine bitki patolojisi veya fitopatoloji denir. Bu hastalıklara neden olan mantar, bakteri, virüs ve nematod gibi çok çeşitli mikroorganizmalar bulunmaktadır. Bitki patologları, bitki hastalıklarını incelemekten sorumludur. Çalışmaları içinde bitkilerde hastalığa neden olan organizmalar, çevresel koşullar, bu faktörlerin hastalığa neden olduğu mekanizmalar ve bitki arasındaki etkileşimler gibi bitki hastalıklarının çeşitli yönlerini içermektedir.
Bitki Ekolojisi
Bitki ekolojisi, bitkilerin dağılımını, çevresel faktörlerin bitkileri nasıl etkilediğini ve bitkiler ile diğer organizmalar arasındaki etkileşimi incelemektedir. Bitki ekolojisi, özellikle bitki popülasyonlarına odaklanan bilimsel ekoloji alanının bir dalıdır. Bitki ekolojisi için, insanların az su alan bahçeler geliştirmelerine yardımcı olmaktan, nesli tükenmekte olan ekosistemleri incelemeye ve bunların nasıl korunabileceklerini öğrenmeye kadar bir dizi uygulamaları bulunmaktadır.
Paleobotanik
Bitki fosilleri ile ilgili yakından ilgili olan palebotanik, fosillerin tanımlanması ve evrimsel tarihini yakından inceleyen bir botanik dalıdır. Tarih öncesi çağlarda yetişen bitki türlerini inceleyerek çevre hakkında çok şey öğreten paleobotanik fosilleşmiş bitki yaşamı, Dünya'nın zaman içinde nasıl değiştiğine dair bilgiler içermektedir.
Arkeobotanik
Arkeobotanik, bilim adamlarının araştırdığı bir botanik dalı olup bitkilerin geçmişte insanlar tarafından nasıl kullanıldığını göstermektedir. Bir bitkiyi en iyi biçimde anlamak, geçmişte bir bitkinin ruhsal ve tıbbi önemini anlamaya da yardımcı olmaktadır. Geçmişte bitkilerle insan etkileşimlerini inceleyen çevresel arkeoloji içinde bir alt uzmanlıktır.
Adli Botanik
Adli tıp, suçun araştırılmasında bilimsel tekniklerin uygulanmasıdır. Adli botanik, bu nedenle, polen, tohum, yaprak, çiçek, meyve, odun dahil olmak üzere bitki ve bitki parçalarının ceza davalarının, yasal soruların, anlaşmazlıkların araştırılmasında veya cezai olmayan davalarda kullanılması olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca ölüm nedenini ya da eski yerini tespit etmek içinde bitkilerle adli botanik üzerinden yararlanılmıştır.
Süleyman Demirel Üniversitesi Radyo Televizyon bölümü mezunu olan Fatma Aykut, 7.5 yıl yerel bir televizyonda Yayın Operatörlüğü ve Muhabirlik yaptı. Şu an Atatürk Üniversitesi Reklamcılık bölümünü okuyor ve İstanbul İşletme Enstitüsü’nde içerik editörlüğü yapıyor.