Bir Yönetici Nasıl Özür Dilemelidir?
| Özür Dileme Adımları | Açıklaması | Örnek |
|---|---|---|
| 1. 'Özür dilerim' demek | Özür dilemenin en açık ve anlaşılır yolu doğrudan 'özür dilerim' ifadesini kullanmaktır. | Özür dilerim, toplantıya seni davet etmeyi unuttum. |
| 2. Özür dilediğinizi belirtmek | Karşı tarafın özür dilediğinizi anlaması ve ilişkiyi tamir etmek istediğinizi belirtmelisiniz. | Hatamı kabul ediyorum ve özür diliyorum. İlişkimizi düzeltmek istiyorum. |
| 3. Ayrıntılı açıklamak | Yanlış yaptığınız eylemi ayrıntılı ve net bir şekilde tanımlamalısınız. | Toplantıya seni davet etmemem, projede sana liderliği vermemeye karar verdim konusunda hatalıydım. |
| 4. Farkındalık etkisi | Yaptığınız hatanın diğer kişi üzerinde yarattığı etkiyi belirtmelisiniz. | Toplantıya çağırmamam, proje hakkındaki endişelerini belirtme fırsatını elinden aldı. |
| 5. Pişmanlığınızı belirtmek | Hatanın olduğu gibi olmamasını dile getirmeli ve pişman olduğunuzu göstermelisiniz. | Keşke bu durumu daha iyi yönetebilseydim, üzgünüm. |
| 6. Af dilemek | Son olarak, kişiden affetmesini spesifik olarak istemelisiniz. | Beni gerçekten ve tam olarak affedebilir misin? |
| 7. Affedilme durumu | Eğer affedilirseniz, bunu kabul etmelisiniz ve karşı tarafa teşekkür etmelisiniz. | Affettiğin için çok teşekkür ederim, ilişkimiz benim için değerli. |
| 8. Affedilmeme durumu | Eğer affedilmezseniz, bu durumda da cevabı kabul etmeli ve karşı tarafa teşekkür etmelisiniz. | Cevabını için teşekkür ederim, umarım zamanla affedebilirsin. |
| 9. Savunma yapmamak | Özür dilerken hareketlerinizi savunmamalı veya mazeret üretmemelisiniz. | Nedenini veya bahaneleri sıralamayacağım, yaptığım şey yanlıştı. |
| 10. Varsayımlar yapmamak | Karşınızdaki kişinin hislerine dair yanıltıcı varsayımlar yapmamalısınız. | Bunun senin için sinir bozucu olduğunu ve kenara itilmiş hissedildiğini hayal edebiliyorum. |
Bir lider insanları etkileyen zor kararlarla karşılaşır. Ve biliyoruz ki herkes bu alınan kararlarla mutlu olmaz ve olmayacak. Aslında eğer birkaç kişinin ayağına basmıyorsak büyük ihtimal güvenli bir oyun oynamıyoruzdur. İyi liderler kararlı davranmasını bilirler ama aynı zamanda hareketlerinin diğerlerinin canını yaktığında da bunu fark ederler ve zarar verilen ilişkileri tamir etmek için aktif olarak çalışırlar. Emek verilmiş ve gönülden bir özür bu yaraları sarmada anahtardır. Anlamlı ve etkili bir özür için amacınız birini acıttığınızın farkında olmak ve pişmanlık göstermektir. Bunun hareketlerinizi savunmak veya neden yaptığınıza dair tartışmakla alakası yok. Eğer kendi hareket ve kararlarınızı sahiplenmeye hazır değilseniz, ilişkiyi tamir etmeye girişmeden önce daha iyi bir ortam için bekleyin. Bir özür başarınızı maksimize eder ve güvendiğiniz insanlar ile aranızda daha güçlü bağlar yaratır. İşte özür dilemeye giden beş basit ama kritik adım:
Özür Dileme Yöntemleri Neler?
"Özür dilerim" deyin.
Aynı kelimeleri söyleyin. Birçok özür dileme gerçekten bu sözleri söylemeden gerçekleşir. Bu alıcının özür dileyecek kişinin aşağı yukarı ne diyeceğini tahmin etmesine neden olur. Bunu yapmayın. Derhal söyleyin. Yazılı veya yüz yüze özür dileyin. Özür dilediğinizi açık bir şekilde belirtin. Onlara özür dilediğinizi ve ilişkiyi tamir etmek istediğinizi belirtin. Hiçbir savunma veya açıklamaya gerek yok.
Ayrıntılı açıklayın.
Olaya dahil olan davranışları, seçimleri ve hareketleri açıklayın. Spesifik ve detaylı olun. Ve tekrar tekrar nedenini veya bahaneleri sıralamayın sadece ne yaptığınız konusunda açık olun. Mesela "seni toplantıya davet etmedim", "kararı sana danışmadan aldım" veya "projede sana liderliği vermemeye karar verdim" gibi açık olun. Hareketlerinizi gerçeklere dayalı bir şekilde ve tarafsızca tanımlayın. Eğer hangi hareketlerin etkiye sebep olduğunu bilmiyorsanız biraz beklemeli, sorular sormalı ve devam etmeden önce bilgi toplamalısınız.
Farkındalık etkisi.
Şimdi hareketlerinizi detaylandırdığınıza göre, diğer insan üstündeki etkilerinin detaylarını yazın. Hareketlerinizin etkilerini gördüğünüzü ve anladığınızı gösterin. Tekrar, bahaneler ve savunmalara ihtiyacınız yok. Sadece davranışınızın diğer insanı etkilediğinizin farkında olduğunu belirtin. Üsteki örnek üzerinden "seni toplantıya çağırmamam proje hakkındaki endişelerini belirtme fırsatı vermemek oldu ve sen olmadan alınan son karar senin takımını da etkiliyor" gibi. Ayrıca kararınız hakkında ne hissettiğinizi de belirtebilirsiniz. Size anlattıklarından dolayı nasıl hissettiklerini bilmiyorsanız onların kafasında ne olduğuna dair varsayımlar yapmayın. Onun yerine "Bunun senin için sinir bozucu olduğunu ve kenara itilmiş hissedildiğini hayal edebiliyorum" deyin. Burada dikkatli olun, empati yapıyorsunuz, varsayım değil. Küçümsemeyin.
Pişmanlığınızı belirtin.
Olayın olduğu gibi olmamasını dilediğinizi belirtin.
İşte küçük bir taktik: bunu telafi edeceğinizi söylemek istemiyorsunuz ya da buna ihtiyacınız yok veya kararınızı değiştirmek istemiyorsunuz. Böyle şeylerin olduğu bir gerçek. Hem kararınıza sıkı bir şekilde bağlı kalabilir hem de neden olduğunuz etkiden dolayı üzgün olabilirsiniz. Bir lider olarak hem zor hem de mükemmel olmayan kararlar alacaksınız. Eğer devamlı bazı durumları telafi etmeye çalışıyorsanız her zaman değişiklik yapmak ve zarar kontrolü yapmaya çalışacaksınız. Bu tuzağa düşmeyin. Bununla birlikte, eğer bir noktada bir şeyin doğru olmadığını fark eder veya bir şeyin değişmesi gerektiğini hissedersiniz, yapın. Herkesi daha iyi hissettirmek için boş sözler vermeyin.
Af dileyin.
Bu işin sonunda geldiniz demektir ve kilit noktadır. Onlardan direkt olarak bağışlamalarını isteyin. Açıkça cevaplanmasını beklediğiniz soruyu belirtin. "Umarım beni affedersin" demektense "Beni gerçekten ve tam olarak affedebilir misin?" Bir cevap için bekleyin. Hoş olmayan bir sessizlikte 5-10 saniye kadar beklemeniz gerekebilir. Eğer size samimi olmayan bir cevap vereceklerini hissettiyseniz, söyleyin. Onlardan ne söylediğinizi ve ne istediğinizi düşünmelerini isteyin. Örneğin "Bunu yeterince düşünmediğinden endişeliyim ve beni affetmeye hazır olduğundan emin olmak istiyorum. Biraz daha zaman ister misin?" İlişkinin geleceğinin önemli olduğunu açıklayın ve durumu tam olarak belirtebildiğinizden emin olun ve ikiniz de ileriye doğru yol almaya hazırsınız. Özür dilediğinizde ve kusurunuzu belirttiğinizde, muhtemel üç sonuç vardır:
Özür Dilediğimde Olası Sonuçlar Neler?
Sonuç 1. Sizi affederler: Harika! Bu ideal bir sonuçtur. Öncelikle onlara dinledikleri için ve cevaplarını gerçekten düşündükleri için teşekkür edin. Onlara ilişkinize ne kadar değer verdiğinizde, onlarla açık ve dürüst sohbetler edebildiğinizden bahsedin.
Sonuç 2: Sizi hiçbir zaman affetmeyeceklerini söylüyorlar: Bu olabilir ve kolay bir durum değildir. Hemen cevaplarını kabul etmeli ve dürüstlükleri için teşekkür etmelisiniz. Bunun ilişkinizi etkileyeceğinden ve işlerin nasıl değişeceği hakkında konuşmak istediğinizi belirtin. Eğer durum gerginleşirse biraz zaman vermek isteyebilirsiniz. Eğer olmazsa onlara bir sonraki adımlar için ne yapmayı önerdiklerini ve artık açığa çıktığı için ne gibi değişiklikler olacağını sorun. Bu durumda çalışma ilişkisini yeniden tartışma ihtiyacı duyabilirsiniz böylece herkes güvende ve değer verilmiş hisseder. Bazı durumlarda, bu yeni çalışma anlaşmaları veya temel kurallar olabilir, başka anlamda bir rol değiştirmek veya departman değiştirmek olabilir. Çok uç durumlarda bu ilişkiyi sonlandırmak olabilir. Bu zor gözükebilir ama bu konular ne kadar kısa sürede belirtilirse o kadar iyi.
Sonuç 3: Sizi şu an affedemezler ama üzerinde düşünecekler: Tekrar onlara dürüst oldukları ve özrünüzü dikkatli bir şekilde düşündükleri için teşekkür edin. Eğer durum el veriyorsa onlara süreç içinde nasıl yardımcı olabileceğinizi sorun. Eğer durum hararetli ise geri çekilin ve bu soru için başka bir zaman gelin. Sizin amacınız bu noktada onlara sizi affetmek için yardımcı olmak. Ve bu öyle bir noktaya gelebilir ki siz artık istekli değilsinizdir ve affetmeyeceğini varsayıp yolunuza devam edersiniz.
Dokuz Eylül Üniversitesi Psikoloji bölümünden sonra Ege Üniversitesi'nde Sosyal Psikoloji bölümünden de mezun olmuştur. Sonrasında Marmara Üniversitesi'nde Sosyal Psikoloji bölümünü bitirmiştir.
