Aile Hekimi Nedir? Ne İş Yapar?
Aile Hekiminin Görevleri | Aile Hekiminin Sorumlulukları | Aile Hekiminin Diğer Etkinlikleri |
---|---|---|
Aile Sağlığı Merkezi'nin yürütülmesi | Beraber çalıştığı diğer çalışanları denetleme | Bakanlık tarafından yürütülen özel sağlık programlarının gerektirdiği hizmetleri yerine getirme |
Bireysel ölçekte koruyucu, tedavi edici ve rehabilite edici sağlık hizmetleri sunma | Kendi kayıtlı bireylerine yönelik bütüncül bir bakım sunma | Dönemsel sağlık muayeneleri gerçekleştirme |
Kendi kayıtlı hastalarına rehberlik yapma | Ana çocuk sağlığı ve aile planlaması hizmetlerini verme | Sağlık kayıtlarını tutma ve gerekli bildirimleri yapma |
Evde tedavi edilen, bakımı gerektiren kişilere sağlık hizmeti sunma | Gezici sağlık hizmeti sağlama | Birinci basamak tanı, tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerini gerçekleştirme |
Kendisinde kayıtlı olan bireylerin cinsiyet, yaş ve hastalık durumuna bakarak tarama ve izlem yapma | Kendisinde kayıtlı olan bireylerin sağlık durumlarına yönelik rehberlik yapma | Ayda en az bir defa değerlendirme yaparak sağlık kayıtlarını güncelleme |
Sevk işlemlerini gerçekleştirme | Sevki yapılan hastaların bilgilerini değerlenirme ve takip etme | Tetkik ve tedavileri gerçekleştirme |
Evde bakım hizmetleri koordinasyonunu sağlama | İkinci ve üçüncü basamak tedavi ve rehabilitasyon hizmetleri koordinasyonunu yapma | Tetkik hizmetlerinin verilmesini sağlama veya bu hizmetleri kendisi sunma |
Kendisinde kayıtlı olan hasta ve kişilerin ilk değerlendirmelerini yapma | Her türlü rapor, reçete ve benzeri belgeleri düzenleme | Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen konularda hizmet içi eğitimlere katılım sağlama |
Bakanlık tarafından ilgili mevzuatı esas alarak verilen diğer görevleri yerine getirme | Kendisinde kayıtlı olan kişilerin sağlığını korurken, ayrıca geliştirici hizmetler sunmak | Bireylerle iletişime geçmek veya ev ziyaretleri yapmak |
Birey ölçekte koruyucu, tedavi edici ve rehabilite edici sağlık hizmetleri bir ekip anlayışı çerçevesinde verir | Kendisinde kayıtlı olan kişilere yönelik sağlık konularında rehberlik sağlar | Kimi bölgelerde entegre sağlık hizmetleri kapsamında, hizmetin sağlandığı merkezlerde gerek duyulması halinde hastayı gözlem amaçlı yatışını sağlar. |
Koruyucu sağlık hizmetleri kurumlarının arasında yer alan Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) oldukça önemli birinci basamak sağlık hizmetleridir. Hastanelerde meydana gelen yoğunlukları azaltmak adına birinci basmak sağlık hizmetlerinin önemi yadsınamaz bir gerçektir. Bu yazımızda aile hekimlerinin görevlerine daha fazla yer vererek açıklamaya çalıştık.
Aile Hekimi Nedir?
Aile hekimi, aile hekimi ile ilgili yasal mevzuatlarda tanımına yer verilmiştir. Buna göre aile hakimi, kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri başta olmak üzere birinci basamak teşhis, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerin herhangi bir cinsiyet, yaş ve hasta ayırımı yapılmaksızın her bireye kapsamlı ve devamlılığı esas alan bir mekanda sağlık hizmeti verme yükümlülüğü, ihtiyaç olunması halinde gezici sağlık hizmeti sağlayan ve tam gün esasına göre çalışan aile hekimliği uzmanı ya da Sağlık Bakanlığı'nın öngördüğü eğitimleri alan tabip uzman tabip olarak tarif edilmiştir.
2010 yılında çıkarılan 27591 sayılı Resmi Gazetede yayınlayarak çıkarılan yönetmelikte aile hekimlerinin görevlerine açıkça yer verilmiştir.
Aile Hekimi Ne İş Yapar?
Resmi Gazetede yayınlanan 27591 sayılı yönetmelikte 4. maddesinde aile hekimlerinin görevlerine yer verilmiştir. Buna göre
Yönetmeliğin 4. maddesinde;
1- Aile hekimi aile sağlığı merkezini yürütme görevini yerine getirirken aynı zamanda beraber çalışmış olduğu diğer çalışanları denetlemek, planlanan bir hizmet içi eğitimin olması durumunda bunların yapılmasını sağlamak, Bakanlık tarafından yürütülen özel sağlık programlarının gerektirdiği kişilere yönelik sağlık hizmetlerini yerine getirmekle sorumludur.
2- Aile hekimliği bünyesinde kendi kayıtları altında bulunan kişilere yönelik bütüncül bir yaklaşım göstererek, birey ölçekte koruyucu, tedavi edici ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini bir ekip anlayışı çerçevesinde verir.
3- Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen usul ve esaslara göre aile hekimi;
Görev almış olduğu bölgenin sağlık hizmetlerinin planlaması kapsamında bölgede yer alan toplum sağlığı merkezi ile işbirliğini gerçekleştirir,
Gerçekleştirmiş olduğu hekimlik uygulaması kapsamında karşılaştığı toplum ve çevre sağlığını ilgilendiren konuları bölgesinde faaliyet gösteren toplum sağlığı merkezine bildirir.
Müdahil olduğu ve sorumluluğunda bulunan kişilerin ilk değerlendirmelerini yapmak için altı ay gibi bir süre içerisinde ev ziyaretinde bulunmak veya kişilerle iletişime geçmek gibi görevleri vardır.
Birinci basmak yer alan tanı, tedavi ve rehabilitasyon ve danışmanlık hizmeti ile beraber kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri verir.
Kendisinde kayıtlı olan kişilere yönelik sağlık konularında rehberlik yapar, sağlığı koruyucu geliştirici hizmetlerle beraber ana çocuk sağlığı ve aile planlaması hizmetlerini verir.
Dönem bazlı periyodik diyebileceğimiz sağlık muayenelerini gerçekleştirir.
Kendisinde kayıtlı kişilerin cinsiyet, yaş ve hastalık grupları kapsamında tarama ve izlemleri (gebe, kronik hastalıklar, kanser, loğusa, yenidoğan, çocuk sağlığı gibi) gerçekleştirir.
Kendisinde kayıtlı olan evde tedavisi yapılan ve bakım takibi zorunlu olan engelli, yatalak, yaşlı ve benzeri durumlardaki kişilere gezici veya evde ya da yerinde de sağlanabilen sağlık hizmetlerinin verilmesi sırasında kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri başta olmak üzere, birinci basamak tanı, tedavi, rehabilitasyon ve danışmanlık hizmetlerini gerçekleştirir.
Görev yapmış olduğu aile hekimi merkezinde mevcut şartla kapsamında gerçekleştirilemeyen tanı veya tedavileri yapılamayan hastalarda sevk işlemini gerçekleştirir. Sevki gerçekleştirilen hastaların geri bildirimleri sağlanan muayene, tetkik, tanı, tedavi ve hastanın yatışı yapılacaksa bunları değerlendirir. Evde bakım hizmetleriyle ikinci, üçüncü basmakta yer alan tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin koordinasyonunu yapar.
Tetkik hizmetlerinin verilmesini sağlar veya bu hizmetleri kendisi verir.
Vermiş olduğu sağlık hizmetleriyle ilgili olarak sağlık kayıtlarını tutar ve gerek görülen bildirimleri gerçekleştirir.
Kaydında bulunan kişileri yılda en az bir defa değerlendirerek sağlık kayıtlarını güncel tutmaya çalışır.
Gerek duymuş olduğu hastanın durumuyla ilgili olarak gözlem altında tutma, tetkik ve de tedavilerini gerçekleştirir.
Kimi bölgelerde verilen entegre sağlık hizmetleri kapsamında, hizmetin sağlandığı merkezlerde gerek duyulması halinde hastayı gözlem amaçlı yatışını yaparak gerekli tetkik ve tedavilerini yapar.
2010 yılında çıkarılan 27591 sayılı Resmi Gazetede yayınlayarak yürürlüğe giren mevzuata göre birinci basamak sağlık kuruluşları ve resmi tabiplerce kişiye yönelik yapılması öngörülen sevk evrakı, her türlü rapor, reçete ve sair belgeleri düzenlemek gibi bir görevi daha bulunmaktadır.
Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen konular kapsamında hizmet içi eğitimlere katılır ve ayrıca bakanlık tarafından ilgili mevzuatı esas alınarak verilen diğer görevleri yerine getirmek gibi bazı düzenlemelere yer verilmiştir.
Yukarıda yer alan görevlerin dışında 6. 10. ve 24 maddelerinde farklı görevlere de yer verilmiştir.
Özet ve genel hatları kapsamında aile hekimlerinin görevleri;
Birinci basamak sağlık hizmetlerinde yer alan teşhis, tedavi, ve rehabilite edici hizmetlerini, kendi kayıtları kapsamında bulunan kişilere devamlı ve kapsamlı bir şekilde vermek.
Görev almış olduğu aile hekiminin bulunduğu bölgede toplu olarak yaşanılan çocuk ıslahevi, cezaevi, huzurevi, korunmaya alınmış olunan çocukların yer aldığı çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları gibi hekimi olmayan kurumlar olması durumunda ve talep edilmesi halinde, yerinde sağlık hizmeti sunmak,
Bağışıklama hizmetlerine ait çalışmaları yürütmek,
Meydana gelen doğal afet durumlarında çalışmak
Görev paylaşımları yapılarak adli tıbbi hizmetleri yürütmek ve ölü muayenesi, defin ruhsatı hizmetlerini yerine getirmek olarak gösterilebilir.
Aile Hekimi Maaşları
Birinci basmak sağlık hizmetleri arasında yer alan aile sağlığı merkezleri hastanelerde yoğunlukları azaltabilmek için ve bireylerin sağlık hizmetlerine daha kolay bir şekilde ulaşabilmeleri adına kurulmuştur. Burada asıl kriter ise kişilerin veya ailelerin oturmuş oldukları ikamet adresine göre kayıt yaptırmalarıdır.
Daha önceleri sağlık ocakları olarak bilinen aile sağlık merkezleri 2021 yılına göre pek fazla yaygın değildi. Fakat nüfus yoğunluklarında meydana gelen artışlar ASM’ler olan talebi giderek artırmıştır. Hastane yoğunluğundan uzak ve aynı zamanda sakin olarak geçirilen ASM’ler hekimlerin giderek çalışmak istedikleri yerler haline gelmiştir. Yapılan işin rahatlığı göz önünde bulundurulduğu, alınan ücretin oldukça iyi olduğunu söylemek mümkündür. Maaş hesapları performanslarına göre değişkenlik gösterebilmektedir. Hekimlik yapmış oldukları mahallenin nüfusuna göre, uzman veya pratisyen olmalarına ve bürüt maaşlarına yapılan ödeneklere ve göre ortaya çıkar.
Örneğin hastanın sağlık durumuna göre hastayı evinde kontrol edebilir. Özellikle son bir yıldır yaşanan pandemi sebebiyle filyasyon ekibi olarak çalışmalarına devam ediliyordu. Kişinin pratisyen veya uzman hekim olması maaş alacağı maaşın miktarını değiştirmektedir. Burada puanlama sistemi söz konusudur ve puanlar 1000 ve altı, 1000 ve üzeri şeklinde maaşlarda belirgindir.
Pratisyen seviyesinde aile hekimliğini yürüten doktorun alabileceği maaş 2020 yılı için 7000-9000 TL’sıdır.
Uzman aile hekimi ise 9000-14000 TL arasında değişkenlik göstermektedir.
Aile Hekimi Nasıl Olunur?
Aile hekimi olabilmek için üniversite giriş sınavlarının Temel Yetenek Testini (TYT) ve Alan Yeterlilik Testlerine ( AYT) sınavlarından iyi bir puan almak gerekir. Daha sonra alınan sınav puanıyla tıp eğitimi veren üniversitelerden birine yerleşerek, buradan başarılı bir şekilde mezun olmak gerekir. Pratisyen olarak aile hekimi olarak çalışmak isteyenler aile hekimi programlarına katılarak “Aile Hekimi Sertifikası” almaları gerekir. Uzman hekim olarak aile hekimi görevini yerine getirecek olan hekimlerin ise Tıpta Uzmanlık Sınavına (TUS) girerek başarılı olmaları ve daha sonra aile hekimi programına katılarak “Aile Hekimi Sertifikasını” almaları gerekecektir.
Marmara Üniversitesi'nde Bilgi ve Belge Yönetimi bölümünden mezundur. Birçok yerde editör, içerik editörü olarak görev almıştır.