Tashih Ne Demek ? TDK Sözlüğündeki Anlamı Nedir?
Tashih Nedir? | Kullanım Alanları | TDK Sözlüğündeki Anlamı |
---|---|---|
Düzelti veya düzeltme anlamına gelir. | Yayıncılık, hukuk, nüfus ve tapu işleri | Düzelti veya düzeltme |
Dilimize Arapçadan geçmiş olan bir kelime. | Resmi yazılar, devlet daireleri | Düzelti |
Bir yayın öncesinde yapılan düzeltme işlemi. | Yayıncılık alanında dizgi düzeltisi, renk tashihi, prose okuması gibi anlamlarda kullanılır. | Düzeltme |
Bir metni veya bir durumu doğruya, düzgüne yönlendirme işlemi. | Devlet kurumlarında 'tashih etmek', 'isim tashihi', 'hükmün tashihi' ve 'tashihi karar' kelime kalıplarıyla kullanılır. | Düzelti |
Hukukta bir hükmün düzeltilmesi veya değiştirilmesi işlemi. | Hukuk alanında hükmün tashihi anlamında kullanılır. | Düzeltme |
Yayıncılıkta bir metnin veya yazının doğrulaştırılması, düzeltilmesi işlemi. | Yayıncılıkta, redaksiyon işlemi, hatalı yazımlarda tashihi de kapsar. | Düzelti |
Bir ismin yanlış yazılmasının düzeltilmesi işlemi. | Nüfus veya tapu işleri alanında 'isim tashihi' anlamında kullanılır. | Düzelti |
Bir kararın düzeltilmesi işlemi. | Hukuk alanında 'hükmün tashihi' adı verilir. | Düzelti |
Nüfus veya tapu işlerinde maddi yanlışların düzeltilmesi. | Nüfus ve tapu işlerinde kullanılır. | Düzelti |
Yanlış bir durum yerine doğru olanın konulması işlemi. | Genel olarak yanlış bir durumun düzeltilmesi gerekli her yerde kullanılır. | Düzeltme |
Tashih kavramının gündelik hayatta kullanımı az olduğundan, çoğumuz bu kavramın ne anlama geldiğini bilmiyoruz. Bu kavram Türkçeye Arapçadan geçmiş olduğu için de, bize yabancı bir kelime gibi geliyor. Ancak gündelik hayatımızın bazı alanlarında bu kavramın halen kullanıldığını söyleyebiliriz. Özellikle nüfus işlemleri, tapu işlemleri, emlâk işleri, yayıncılık ve hukuk gibi alanlarda sıklıkla kullanılan bir kelimedir “tashih.”
Dilimizdeki anlamı “düzelti” olarak açıklanan bu kavram hem tek başına hem de kelime öbeği şeklinde kullanılabiliyor. Bu kavramı bir kelime öbeği haline getirmek için “etmek” fiiliyle birlikte kullanmak gerekiyor. “Tashih etmek” şeklindeki bu kullanım şeklinin anlamı da “düzeltmek” olarak açıklanıyor.
Tashih kelimesinin birkaç alanda kullanıldığını söylemiştik. Yayıncılık sektöründe farklı anlamlarda, hukukta farklı anlamlarda, nüfus ve tapu gibi işlerde de farklı anlamlarda kullanılıyor. Yazımızın sonraki bölümlerinde bu kullanımların anlamlarını açıklamaya çalışacağız. Örnek verecek olursak; yayıncılıkta kullanılan tashih kelimesi, dizgi üzerinde yapılan “düzeltmeleri” kapsarken, hukukta kullanılan tashih kelimesi “değişiklik” anlamına gelir. Tapu ve nüfus işlerinde kullanılan tashih kelimesi de hukuktaki anlamı gibi “değişiklik” anlamındadır.
Saydığımız bu alanlarda kullanılan resmî yazı formları da Eski Türkçe olduğu için, tashih kelimesi bu alanlarda sıklıkla kullanılıyor. Devlet daireleri ve yayıncılık dışında bu kavramın günlük hayatımızdaki kullanımına pek rastlanmadığını söyleyebiliriz.
Bu yazımızda, “Tashih Nedir?”, “Tashih Kelimesinin Kullanım Alanları” ve “Tashih Kelimesinin TDK Sözlüğündeki Anlamı” gibi konular üzerinde duracağız. Günlük hayatımızda pek kullanmadığımız tashih kavramıyla ilgili merak edilen konu başlıklarına gelin, birlikte bakalım.
Tashih Nedir?
Tashih ne demek? Tashih nedir? Yazımızın bu bölümünde, en çok yayıncılık ve hukuk alanlarında kullanılan bir kavram olan tashih kelimesinin anlamı üzerinde duracağız. “Tashih” kavramının anlamı “düzeltme” ve “düzelti” olarak açıklanıyor. Bu kavram, gazete ve dergi gibi yayın ürünlerinin basıma hazırlanması aşamasında kullanılır.
Tashih ya da düzelti kelimesi tek başına kullanıldığı zaman, dizgi düzeltisi veya prova okuması gibi anlamlara geliyor. Ayrıca matbaa aşamasında kullanılan renk tashihi de, renk ve baskı açısından yapılan düzeltme işlemine denir.
Yayıncılık sektöründe redaksiyon işlemi, hatalı yazımlarda yapılan tashihi de kapsar. Az önce sözünü ettiğimiz “dizgi düzeltmesi”, “son okuma” ve “redaksiyon” işlemi de bazı yerlerde “tashih/düzelti” olarak adlandırılabiliyor. Ancak redaksiyon biraz farklı bir işlemdir. Redaksiyon genellikle yazılmış olan içerikle ilgili yapılır; tashih/düzelti ise dizgiden sonra ve baskı işleminden önceki aşamada biçimsel olarak yapılır.
Burada, yayıncılık sektöründeki tashih kavramı ve diğer kavramları biraz daha açıklamak yerinde olacaktır. Redaktör veya metin editörü olan kişi dilbilgisi hatalarını, musahhih (düzeltmen) olan kişi ise sayfa düzeni ve yazım hatalarını düzeltir. Bu iki işlemi aynı kişinin yaptığı durumlar nedeniyle, iki görevin de aynı olduğu izlenimi gelişmiştir.
Tashih Kelimesinin TDK Sözlüğündeki Anlamı
Tashih kavramının TDK sözlüğünde bulunan anlamını ve kullanım şekillerini merak edenler, yazımızın bu bölümünde aradıkları cevapları bulabilirler. “Tashih kelimesinin TDK sözlüğündeki anlamı nedir?” diye merak edenlerimiz de vardır. Tashih kelimesinin Türk Dil Kurumu sözlüklerinde “düzelti” ve “düzeltme” anlamlarıyla yer aldığını söylemeliyiz.
Gündelik yaşamda bazı devlet kurumlarında karşımıza çıkan tashih kelimesi, anlamı pek bilinmeyen bir kavram olarak dilimizde yer alıyor. Dilimize Arapçadan geçmiş olan bu kelimenin TDK sözlüklerindeki anlamları iki tanedir. Ancak TDK sözlüklerinde tashih kelimesinin farklı kullanımlarını da görmekteyiz.
Tashih kelimesi; devlet kurumlarında “tashih etmek”, “isim tahsisi”, “hükmün tashihi” ve “tashihikarar” gibi kelime kalıplarıyla kullanımlara sahiptir.
Tashih Kelimesinin Kullanımları:
Tashih etmek: Düzeltmek, düzelti işini yapmak. Yayınevlerindeki eserler üzerinde yapılan biçimsel düzeltmelerdir. Editörler eserlerdeki dilbilgisi yanlışlarını düzeltirken, musahhihler ise biçim açısından düzeltiler yaparlar. Çoğu zaman bu iki görevi aynı kişinin yaptığı da görülür.
İsim tashihi: Nüfus dairesinde veya Tapu dairesindeki kayıtlarda yapılmış olan isim hatalarını düzeltmek için yapılan işleme isim tashihi denilmektedir. İsmin tashihi, yanlış yazılmış olan ismin doğrusu ile düzeltilmesi işlemidir. Nüfus veya Tapu kayıtlarında yapılmış olan maddî yazım hatalarının düzeltilmesi işlemi hakkında açılması gereken davalara “isim tashihi davası” ve “isim değiştirme davası” adı veriliyor.
İsim tashihi davası, isim değiştirme davasına göre daha farklı bir davadır. İsim değiştirme davası, kişinin nüfus kayıtlarında yazılı olan ismini başka bir isimle değiştirebilmesini mümkün kılar. İsim tashih davası da, nüfus kayıtlarında maddî hatayla yanlış yazılmış olan bir ismin düzeltilmesi talebini içeren davadır. Yani isim değiştirmede tam olarak ismin değiştirilmesi, isim tashihinde ise ismin düzeltilmesi söz konusudur.
Nüfus tashihi: Nüfus tashihi de nüfus kayıtlarındaki bilgi düzeltmeleriyle ilgilidir. Bu düzeltmelerin yapılabilmesi için “nüfus tashihi davaları” da açılması gerekir. Bu dava, nüfus kayıtlarında yazılmış olan ve gerçek bilgilerle uyuşmayan noktaların düzeltilmesi isteğini içerir.
Yaş tashihi: Yaş düzeltme davası olarak da bilinen bu dava, yanlış yazılmış olan nüfus kayıt bilgilerinin düzeltilmesi talebini içerir. Bu davalar da nüfus tashihi niteliğinde olan davalardandır.
Hükmün tashihi: Mahkemenin verdiği hükümde yapılmış olan yazı veya hesap hatasının kaynaklandığı durumda yapılan düzeltme işlemidir. Hükmün tashihi işlemi, dikkatsizlik sonucu yapılmış olan maddî hataların ilgili mahkeme tarafından düzeltilmesi olanağını sağlar.
Tashihikarar: Hükmün tashihi gibi “tashihikarar” da mahkemece alınmış olan bir kararın düzeltilmesi işlemidir. İki işlemin farkı, “hükmün tashihi”nin hükümle ilgili olması; “tashihikarar”ın da kararla ilgili olmasıdır.
Tashih Kelimesinin Kullanım Alanları Nelerdir?
“Tashih” kelimesi, gündelik yaşamımızın bazı alanlarında halen kullanılan bir kavram olarak karşımıza çıkar. Bu kavram günlük hayatta pek kullanılmasa da; yayıncılık, hukuk, emlâk ve gayrimenkul, tapu ve nüfus işleri gibi alanlarda sıkça kullanılıyor. Bu kelimenin kullanıldığı alanları ve kullanım şekillerini aşağıda sizler için derledik.
Yayıncılık: Bu alandaki kullanımıyla tashih “düzeltme, yanlış bir şeyi doğru hâle getirme” dir. Tashih kelimesinin yayınevi sektöründeki kullanımı; basım aşamasındaki bir yayının “son okuma” veya “okuma provası” denilen aşamada yapılmış yanlışları düzeltmektir. Tashih veya düzelti adı verilen bu işi yayınevi editörü yapar. Editör, basım aşamasındaki eserin tüm tashih işlerinden sorumludur.
Nüfus İşlemleri: Nüfus kayıtlarında yapılan işlemlerdeki tahsis kelimesinin kullanımı, “isim tashihi” olarak geçiyor. Nüfus kayıtlarındaki yanlış yazımdan kaynaklı olan isim tashihi, “ismin değiştirilmesi” anlamına geliyor.
Emlâk ve Tapu İşleri: “Tapuda tashih” olarak geçen bu kullanımın anlamı, tapu kütüğünde yanlış yazılan bir kaydın düzeltilme işlemidir. Kayıtlarda yapılan yazım yanlışları ya da eksik yazımlar mülk sahibiyle ilgili her türlü yazılı bilgide yapılıyor. Tapuda kullanılan kavramlardan biri de “hükmün tashihi” dir. Hükmün tahsisi kavramı da “cins tahsisi” olarak kullanılır ve bunun anlamı da “kayıtlı olan bir mülkün durumunun değişmesi” demektir. Hükmün tashihi veya cins tashihi yapmak için ilgili Tapu Müdürlüğüne başvurmak gerekiyor. Gayrimenkulün tapu senedi ve tapunun kayıt örneğiyle bu başvuru işlemi yapılabiliyor.
Hukuk: Hukukta bilinen ve kullanımı en çok olan kelime, bileşik bir kelime olarak karşımıza çıkan “tahsisi karar” kavramıdır. Arapça “tahsis” ve “karar” kelimelerinin bir araya getirilmesiyle oluşan bu kelime, “mahkeme tarafından alınan kararın düzeltilmesi” demektir.
1998-1999 yılları arasında, Yalova'da bulunan bir reklam ajansının Koleksiyon adlı dergisinde; reklam koordinatörü ve köşe yazarı olarak çalıştı. 2003’te Mimar Sinan Üniversitesi, Sanat Tarihi Bölümü'nden mezun oldu. Halen İstanbul Üniversitesi, Çocuk Gelişimi Bölümü öğrencisi.