AnasayfaBlogParadigma Nedir? Postmodern Paradigma Nedir?
Nedir?

Paradigma Nedir? Postmodern Paradigma Nedir?

21 Ocak 2020
Bu görüntüde bir kadının yüzünün yakın çekimi yer alıyor. Parlak, dostça bir gülümsemeyle doğrudan kameraya bakıyor. Sarı saçları kısmen arkaya toplanmış ve mavi bir sırt çantası takıyor. Arka plan düz beyaz ve özne odakta. Çerçevenin sağ üst köşesinde beyaz harflerle yazılmış siyah ve mor bir tabela da görülüyor. Kadının göğsü de sağ alt köşede detaylı bir yakın çekimle görülebiliyor. Kadının gözleri parlak ve dudakları hoş bir gülümsemeyle kıvrılmış. Görüntü neşe ve memnuniyet hissi uyandırıyor.

Geçenlerde bir arkadaşımın gözünde parlayan ışığı fark ettim. Yeni bir kitaba başlamıştı ve bana heyecanla anlattığı şey, aslında benim de uzun zamandır merak ettiğim bir konuydu: Paradigmalar. O an anladım ki, hayatımızın her alanında farkında olmadan pek çok paradigma ile yaşıyoruz. Bilimin ve günlük yaşamın içerisinde yer alan bu kavram, aslında düşündüğümüzden çok daha derin ve kapsamlı bir yapıya sahip.

KavramTanımÖrnek
ParadigmaBir bakış açısıyla oluşan değer, fikir, inanç ve tekniklerin bir dizisi.Newton Fiziği paradigması, Kuantum Fiziği ile yer değiştirmiştir.
Bilimsel AraştırmaBelli bir konuyu incelemek, analiz etmek ve bu konuda yeni bilgiler elde etmek için düzenli ve düşünsel çalışmadır.Kuantum mekaniğinin çalışılması.
Pozitivist ParadigmaDeney ve gözlem odaklı bir anlayışı temsil eden bir felsefi yaklaşım.Astronomi ve fizikteki çalışmalar.
Eleştirel ParadigmaToplumun ve sosyal yapıların eleştirel bir biçimde incelendiği ve anlaşılmaya çalışıldığı düşünce sistemi.Kapitalist toplum yapısının eleştirilmesi.
Yorumlayıcı ParadigmaAraştırmacının kendi duygu ve düşüncelerini araştırma sürecine katması ve bulguların yorumlanmasıdır.Sosyolojik ve antropolojik çalışmalar.
Postmodern ParadigmaHer tür evrensel gerçeklik ya da objektiflik iddiasının reddedildiği, yerel ve öznel gerçekliklerin kabul edildiği düşünce sistemidir.Postmodern edebiyat çalışmaları.
Bilimsel Devrimlerin YapısıBilişsel ve toplumsal değişimlerin bir bilim dalına getirdiği büyük değişiklikler.Darwin'in evrim teorisi ve tesirleri.
Nicel AraştırmaSayısal ve istatistiksel veri kullanılan araştırma türüdür.Bir ülkenin ekonomik büyümesini ölçen araştırmalar.
Nitel AraştırmaSayısal olmayan veri kullanılan, daha çok anlam ve süreci inceleyen araştırma türüdür.Etnografik çalışmalar veya olay çalışmaları.
Karma AraştırmaHem nitel hem de nicel yöntemlerin birlikte kullanıldığı araştırma türüdür.Eğitimdeki öğrenme stratejilerinin incelendiği araştırmalar.

Paradigmaların Günlük Hayatımızdaki Yeri

Sabah kalktığımızda yaptığımız rutinlerden tutun da, bir olaya verdiğimiz tepkiye kadar her şey, kendi paradigmalarımızın bir yansıması değil midir? Mesela, iki insanın aynı manzaraya bakıp tamamen farklı duygular hissetmesi nasıl açıklanabilir? İşte bu noktada, paradigmalarımız devreye giriyor. Kendi değerlerimiz, inançlarımız ve deneyimlerimiz, dünyayı algılama şeklimizi belirliyor.

Bir keresinde, bir sokak ressamının yaptığı tabloya bakarken yanımdaki kişiyle tamamen zıt duygular hissettiğimizi fark ettim. Ben tabloyu hüzünlü bulurken, o neşe dolu olduğunu söyledi. Aynı tablo, farklı bakış açıları. Bu durum, günlük hayatta paradigma kavramının ne kadar etkili olduğunu gösteriyor.

Paradigma Nedir?

Peki, paradigma ne demek? Paradigma, en basit tanımıyla, belirli bir bakış açısıyla oluşan değerler, inançlar ve teknikler dizisidir. Thomas Kuhn'un "Bilimsel Devrimlerin Yapısı" adlı eserinde belirttiği gibi, paradigmalar bilim insanlarının belirli bir dönemde benimsedikleri kavramsal çerçevelerdir. Bu çerçeveler, bilimsel araştırmaların yönünü ve yöntemini belirler.

Bilimde Paradigmanın Rolü

Bilim tarihinde, pek çok paradigmadan bahsetmek mümkündür. Örneğin, Newton Fiziği uzun yıllar boyunca fizik alanında hakim bir paradigma olarak kabul edildi. Ancak zamanla, Kuantum Fiziği gibi yeni paradigmalar ortaya çıktı ve eski paradigmaların sınırlarını gösterdi. Bu durum, bilimin sürekli gelişen ve değişen bir yapısı olduğunu kanıtlar niteliktedir.



Newton Fiziği

Kuantum Fiziği

İzafiyet Teorisi

Bu yeni paradigmalar, eski düşünceleri yıkarak bilime farklı bir bakış açısı kazandırmıştır.

Bilimsel Araştırmada Paradigmalar

Bilimsel araştırma sürecinde, paradigmalar araştırmacılara yol gösterir. Bir araştırmacı olarak, hangi paradigmaya bağlı olduğunuz, araştırmanızın yöntemini ve sonucunu doğrudan etkiler. Mesela, pozitivist bir yaklaşım benimserseniz, nicel veriler ve deneysel yöntemler kullanmayı tercih edersiniz. Ancak yorumlayıcı bir paradigma benimsersek, nitel veriler ve içerik analizi daha ön planda olacaktır.

Farklı Paradigmalar ve Özellikleri

1- Pozitivist Paradigma

- Nesnel gerçekliği esas alır.
- Deney ve gözleme dayanır.
- Bilimin değerlerden bağımsız olduğunu savunur.

2- Yorumlayıcı Paradigma

- Öznel deneyimleri önemser.
- Anlamlandırma ve yorumlama süreci ön plandadır.
- Nitel araştırma yöntemlerini kullanır.

3- Eleştirel Paradigma

- Toplumsal yapıların eleştirisini yapar.
- Değişim ve dönüşümü hedefler.
- Bilimin tarafsız olmadığını savunur.

4- Postmodern Paradigma

- Postmodern paradigma örnekleri, bilim ve sanat arasındaki çizgiyi kaldırır.
- Mutlak gerçekliğin olmadığını savunur.
- Sınıflandırmaların ve kategorilerin insan yapımı olduğunu belirtir.

Bu farklı paradigmalar, araştırmacılara farklı bakış açıları ve yöntemler sunar.

Postmodern Paradigma ve Günümüz

Günümüzde, postmodernizmin etkilerini hayatımızın pek çok alanında görmek mümkün. Sanatta, edebiyatta, hatta mimaride bile postmodern yaklaşımlar kendini gösteriyor. Geçenlerde ziyaret ettiğim bir sergide, farklı sanat disiplinlerinin bir araya geldiği eserler beni oldukça etkiledi. Sanatçılar, geleneksel kalıpların dışına çıkarak öznel deneyimlerini ve duygularını eserlerine yansıtmışlardı.

Postmodern Paradigmanın Özellikleri

Çoğulculuk ve çeşitlilik önemlidir.

Mutlak gerçeklik reddedilir, yerine göreceli gerçeklikler savunulur.

Bireysellik ve öznellik vurgulanır.

Sınıflandırmalar ve kategoriler sorgulanır.

Bu özellikler, postmodern paradigma örnekleri arasında sıklıkla karşımıza çıkar.



Paradigmaların Değişimi ve Gelişimi

Tarih boyunca, paradigmalar değişmiş ve gelişmiştir. Bu süreci anlamak için kendi hayatımdan bir örnek vermek istiyorum. Çocukken dünyanın düz olduğuna inanan biriydim. Çevremdeki yetişkinler de bunu doğrulayacak şekilde konuşurlardı. Ancak eğitim hayatım ilerledikçe dünyanın yuvarlak olduğunu öğrendim ve eski inancım değişti. Bu basit örnek bile, paradigmaların nasıl değişebileceğini gösteriyor.

Neden Paradigmalar Değişir?

Yeni keşifler ve buluşlar yapılır.

Eski paradigmalar sorunlara çözüm üretemez hale gelir.

Toplumsal ve kültürel değişimler etkili olur.

Bilimsel Araştırmada Kendi Paradigmanızı Belirlemek

Bir araştırmacı olarak, kendi paradigmamızı belirlemek oldukça önemlidir. Bu süreçte şu adımları izleyebiliriz:

1- Araştırma Konunuzu Belirleyin

- İlgi alanlarınıza ve merak ettiğiniz konulara odaklanın.

2- Literatür Taraması Yapın

- Daha önce yapılmış çalışmaları inceleyin.
- Farklı paradigmaları ve yaklaşımları öğrenin.

3- Paradigmanızı Seçin

- Araştırma sorunuza en uygun paradigmaları değerlendirin.
- Kendi bakış açınızı ve değerlerinizi göz önünde bulundurun.

4- Yönteminizi Belirleyin

- Nicel, nitel veya karma yöntemlerden hangisinin daha uygun olduğuna karar verin.

5- Araştırmanızı Yürütün

- Seçtiğiniz paradigma ve yöntem doğrultusunda çalışmanızı tamamlayın.

Bu adımları izleyerek, bilimsel araştırmanızı daha tutarlı ve anlamlı bir şekilde yürütebilirsiniz.

Sonuç ve Kendi Paradigmanızı Oluşturmak

Sonuç olarak, paradigmalar hayatımızın her alanında büyük bir etkiye sahiptir. Bilimsel araştırmalardan günlük yaşantımıza kadar, dünyayı algılama ve anlama şeklimizi belirlerler. Kendi paradigmalarımızı fark etmek ve gerektiğinde değiştirmek, hem kişisel gelişimimiz hem de bilimsel ilerleme için önemlidir.

Bir keresinde, düşüncelerimi tamamen değiştiren bir kitap okumuştum. O ana dek benimsediğim pek çok değeri ve inancı sorgulamama neden oldu. İşte bu, kendi paradigmamın değiştiği bir andı. Siz de kendi paradigmalarınızı gözden geçirmeye ne dersiniz?

Kaynakça

1- Kuhn, T. S. (2010). Bilimsel Devrimlerin Yapısı. İstanbul: Kırmızı Yayınları.

2- Guba, E. G., Lincoln, Y. S. (1994). Competing Paradigms in Qualitative Research. In N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), Handbook of Qualitative Research. California: Sage Publications.

3- Feyerabend, P. (2019). Yönteme Karşı. Ankara: Dost Kitabevi.

4- Creswell, J. W. (2017). Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. Ankara: Eğiten Kitap.

5- Bauman, Z. (2003). Postmodern Etik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.


Unutmayın, dünya sürekli değişiyor ve biz de bu değişime ayak uydurmalıyız. Kendi paradigmalarımızı sorgulamak ve yeniliklere açık olmak, hem bireysel hem de toplumsal ilerleme için vazgeçilmezdir.

Hadi, birlikte yeni keşiflere açılalım ve dünyaya farklı gözlerle bakalım!

Paradigma, Bir bakış açısıyla oluşan değer, fikir, inanç ve tekniklerin bir dizisi, Newton Fiziği paradigması, Kuantum Fiziği ile yer değiştirmiştir, Bilimsel Araştırma, Belli bir konuyu incelemek, analiz etmek ve bu konuda yeni bilgiler elde etmek için düzenli ve düşünsel çalışmadır, Kuantum mekaniğinin çalışılması, Pozitivist Paradigma, Deney ve gözlem odaklı bir anlayışı temsil eden bir felsefi yaklaşım, Astronomi ve fizikteki çalışmalar, Eleştirel Paradigma, Toplumun ve sosyal yapıların eleştirel bir biçimde incelendiği ve anlaşılmaya çalışıldığı düşünce sistemi, Kapitalist toplum yapısının eleştirilmesi, Yorumlayıcı Paradigma, Araştırmacının kendi duygu ve düşüncelerini araştırma sürecine katması ve bulguların yorumlanmasıdır, Sosyolojik ve antropolojik çalışmalar, Postmodern Paradigma, Her tür evrensel gerçeklik ya da objektiflik iddiasının reddedildiği, yerel ve öznel gerçekliklerin kabul edildiği düşünce sistemidir, Postmodern edebiyat çalışmaları, Bilimsel Devrimlerin Yapısı, Bilişsel ve toplumsal değişimlerin bir bilim dalına getirdiği büyük değişiklikler, Darwin'in evrim teorisi ve tesirleri, Nicel Araştırma, Sayısal ve istatistiksel veri kullanılan araştırma türüdür, Bir ülkenin ekonomik büyümesini ölçen araştırmalar, Nitel Araştırma, Sayısal olmayan veri kullanılan, daha çok anlam ve süreci inceleyen araştırma türüdür, Etnografik çalışmalar veya olay çalışmaları, Karma Araştırma, Hem nitel hem de nicel yöntemlerin birlikte kullanıldığı araştırma türüdür, Eğitimdeki öğrenme stratejilerinin incelendiği araştırmalar
paradigma bilimsel araştırma bilim pozitivizm sosyal bilim nitel nicel
Resimde uzun, siyah saçlı, gözleri kapalı ve yüzünde geniş, içten bir gülümseme olan bir kadın görülüyor. Sırtını dik tutmuş, kolları iki yanında, saçları omuzlarından ve sırtından aşağı dökülüyor. Yirmili yaşlarında görünüyor ve ten rengini tamamlayan beyaz bir bluz giyiyor. Memnun ve neşeli görünüyor, bir güven ve duruş havası yayıyor. İfadesi ve duruşu huzur ve dinginlik hissi veriyor. Uzun saçları güzelliğine ve kadınsılığına katkıda bulunarak mutlu ve kaygısız bir kadın resmini tamamlıyor.
Emine Büşra Kanat
Blog Yazarı

Ankara Üniversitesi Halkla ilişkiler ve tanıtım bölümünden mezun oldu. Lisans öğreniminde sosyal farkındalık kampanyalarında görev aldı. İstanbul İşletme Enstitüsü’nde fotoğrafçılık, iletişim, kişisel gelişim ve diğer farklı konularında yazmaya başladı.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.