Kelly Reichardt Sineması

Amerikan bağımsız sinemasının başarılı isimlerinden biri olan Kelly Reichardt, filmleri ve minimal anlatı yapısıyla ördüğü sinemasal bakışı ile öne çıkan önemli bir yönetmendir. 1994'ten bu yana çektiği filmlerinde sosyal, kültürel, politik ve özellikle ekonomik yapıları ortaya çıkarmak ve sorgulamak için filmlerinde sinemasal bir atmosfer oluşturmuştur. Film teorisyenleri ve eleştirmenler genellikle Reichardt'ın filmlerini “yavaş sinema” içinde konumlandırırken, Reichardt’ın filmlerine sadece bu bakış açısı ile bakmak; filmlerin derinliğini ve alt mesajlarını görmeyi engelleyebilir. O yüzden bütünlükçü bakış açısını kaybetmeden Reichardt Sineması’nı yorumlamak, yönetmenin bakışını ve mesajlarını anlamak açısından daha iyi olacaktır. 

Kelly Reichardt Filmlerinin Genel Özellikleri

1. Yönetmenin filmlerindeki tüm hikayeler, Oregon eyaletinde geçer. Yönetmen karakterler aracılığıyla çıktığı yolculukta sinematik olarak hep aynı bölgeye yani Oregon’a çıkar. Bu eyaletin seçilmesinin nedeni, Oregon’un gelişmiş eyaletlerin periferinde konumlanmış ve tam anlamıyla henüz gelişmemiş bir eyalet olması yatmaktadır. 

2. Yönetmen, filmlerindeki sinemasal yolculukta anlatısına eşlik eden karakterleri belirli özellikler içerisinde anlatır. Bir yere varamayan, boş bir şekilde dolanan ve arayış içerisinde olup ne aradığını bilmeyen ya da aradığı şeyi henüz bulamamış karakterler, Reichardt Sinemasının karakterleri olarak öne çıkar. 

3. Yönetmen anlatısını oluşturan yapıları ikilikler üzerinden inşa etmiştir. Old Joy filminde iki eski dost, Wendy ve Lucy filminde köpek ve Kız ile İlk İnek filminde ise rastgele tanışarak beraber bir iş yapmaya başlayan 2 kişinin minimal dostluğu anlatılır.

4. Bağımsız sinemanın önemli bir yönetmeni olarak Reichardt, doğayı ve unsurlarını anlatısında sadece bir fon olarak kullanmayıp; etkin, önemli ve hayati bir yaşamsal unsur olarak vurgulamıştır.

5. Yönetmenin senaryo yazarken hep aynı isimle çalışması ve senaryolarının da çoğunlukla küçük hikayelerden uyarlanması sonucu, filmler biçim ve içerik dengesi ve temas edilen noktalar itibariyle bakıldığında birbiriyle benzeşmektedir.

6. Yine yönetmenin kadın bakış açısıyla canlıları farklı yorumlaması ve hayatın içine dahil etmesinden dolayı, filmlerin içinde insan dışında diğer canlıların da ağırlıklı bir yeri bulunmaktadır. “Wendy ve Lucy” filmindeki köpek ile “İlk İnek” filmindeki inek, filmlerin farklı yapılarla temasını da mümkün kılmıştır. 

7. Reichardt filmlerinde görünenin ardındaki mesajlara bakıldığında; toplumsal hezeyanlar, ekonomik krizler ve yansımaları ile insanların bu belirsizlik ve kriz zamanlarındaki şaşkınlığı, yol bulamaması ve çıkış arayışları konu edilir. Özellikle ekonomik anlamda yaşanan olumsuz durumların kişilere yansıması, net bir şekilde resmedilmektedir. 

8. Her türlü abartıdan uzak minimal bir sinemasal anlatı dili ve sade görsellik, yönetmenin filmlerinin öne çıkan teknik unsurları arasında sayılabilir. Özellikle doğanın kuşatıcı ve sarıp-sarmalayan yapısı filmlerin ana anlatı unsurları içerisinde estetik bir görsellikle resmedilir.

Kelly Reichardt Filmografi

1. Çim Nehri / River of Grass (1994)

2. Old Joy (2006)

3. Wendy ve Lucy (2008)

4. Meek's Cutoff (2010)

5. Gece Hareketleri / Night’s Moves (2014)

6. Bazı Kadınlar (2016)

7. First Cow / İlk İnek (2019)

OLD JOY (2006)

İki erkeğin dostluğunu anlatan minimal bir anlatı yapısına sahip olan film; doğayı anlatının merkezine koyarak sıcak, sevimli ve samimi bir filmin ortaya çıkmasını sağlıyor. Çok eskiden beri tanışan iki dostun geçmişe dair yaşadıkları ve gelecek ile beklentilerinin diyaloglar aracılığıyla ortaya konduğu film, yönetmenin sade ve diyalog ağırlıklı sinema diline güzel bir örnek teşkil ediyor. Dingin yapısı ile öne çıkan film, karakter ağırlıklı yapı ve anlatıya diyalogların yön verdiği bir şekilde ilerliyor.

WENDY AND LUCY (2008)

Film, kurduğu atmosfer ve ritmi ile tipik bir Kelly Reichardt filmi olarak öne çıkıyor. İş bulabilmek ümidiyle Alaska'ya gitmek üzere yola çıkan Wendy (Michelle Williams), Amerika'yı arabasıyla baştan başa dolaşan evsiz bir serseridir. Tek arkadaşı çok sevdiği köpeği Lucy’dir. Portland'ın eteklerinde arabası bozulduğunda Wendy'nin başı belaya girer ve bir yandan kendini ve Lucy'yi beslerken bir yandan da onarım masraflarını karşılamak için bocalar. Wendy tüm bunların üstüne bir de marketten köpek maması çalarken yakalandığında, işler daha da kötüleşir ve o polis karakolundayken Lucy ortadan kaybolur.

i̇kili yapılara önem veren yönetmen burada da bir genç kız ve köpeğin arasındaki gerçek dostluğa/ilişkiye odaklanmıştır. aslında özellikle bu filmin anlatısında ortaya çıkan, ülkenin yaşadığı ekonomik krizin insanlar üzerindeki yansımasını ortaya koyması açısından dikkat çekicidir. wendy, yaşanan kriz sebebiyle uzak bir bölgede iş aramak için yola çıkmış ancak yolda karşılaştığı hiç tahmin etmediği problemler onu farklı düşünme pratiklerine ve arayışlara itmiştir. kendini birey olarak ifade etmek için, gereken sorumluluğunu da korumaya çalışan wendy karakteri, günümüz postmodern toplumlardaki sıkışmış birey profilini resmetmektedir. kaosun içinden çıkmak isteyen ancak en yakınlarından bile destek göremeyen wendy’e hiç tanımadığı bir yabancının destek olması da filmin umut tazeleyen yanlarından biridir.

FIRST COW (2019)

Mart 2020’de kısa süreliğine Kuzey Amerika’da gösterime giren film, New York Film Eleştirmenleri Birliği tarafından, 2020'nin en iyi filmi seçildi. First Cow filmi, Jon Raymond'ın The Half-Life adlı romanından Kelly Reichardt ve Jon Raymond tarafından uyarlanmıştır. 1820'lerde Oregon'da küçük bir kasabaya gelen nazik bir aşçı olan Cookie Figowitz (John Magaro) ile kasaba yakınlarındaki küçük bir kulübede yaşayan Çinli bir göçmen olan King-Lu (Orion Lee) ile arkadaş olur. Birlikte yasadışı bir fırıncılık işine başlarlar:

Zengin Chief Factor'ün (Toby Jones) ineğinden süt çalarlar, Cookie “yağlı kekler” yapar ve kekleri kâr için kasaba halkına geri satarlar. Yaptıkları hırsızlık nedeniyle riskli bir iş ortaya koysalar da, daha fazla kazanmak mottosuyla hareket eden karakterler aracılığıyla film önemli bir kapitalizm eleştirisi ortaya koymaktadır. Anlatı içindeki karakterlerin sınıfsal perspektiften resmedildiği filmde, henüz kurumsallaşmanın olmadığı bir döneme işaret edilmektedir. Böylesi belirsiz bir toplumsal yapının içerisinde el yordamıyla birşeyler yapmak ve iş bulmak türlü sıkıntıları ile anlatılmıştır. Filmin anlattığı bu dönemde büyük hayaller kuran ve geleceğe dair önemli hedefleri olan karakterler aracılığıyla doğanın ve diğer canlıların fütursuzca sömürülmesi söz konusudur. Serbest pazar ekonomisinin de şekillendiği bu dönem; karakterlerin zihninde "ne yapsam da daha çok kazansam?" sorusunu gündeme taşımıştır.

Yönetmen bu filminde 1800’lü yıllarda Oregon bölgesinde herşeyin karmakarışık, düzensiz ve plansız olduğu bir zamanda, karakterlerin eylemleri ve düşünceleri ile o döneme her yönden ışık tutmaya çalışmıştır. Bir western filmi olarak yorumlanabilecek olan First Cow, klasik western kalıplarını alaşağı ettiği için revizyonist bir bakışla westernin yeniden yorumlandığı bir yapıda karşımıza çıkmıştır. Yan olay ve kişilerle anlatıya farklı alanlar açan yönetmen, özellikle bu filmi ile dönemin özellikleri ışığında resmettiği karakterler aracılığıyla Amerikan toplumunun ilk yıllarına dair etkileyici bir hikaye anlatmaktadır. Kendine özgü sinemasal dilini, dinginliğini ve sadeliğini bu filminde de kullanan yönetmen Kelly Reichardt, öyle görünüyor ki, bizlere Oregon bölgesinden hikayeler anlatmaya devam edecek…